Bài giảng môn Ngữ Văn 12 - Tuần 21: Vợ nhặt

Vợ nhặt 
~ Kim Lân ~ 
Vợ nhặt 
~ Kim Lân ~ 
I. Đọc – Tìm hiểu chung 
1. Tác giả: Kim Lân 
I. Đọc – Tìm hiểu chung 
1. Tác giả: Kim Lân 
a) Cuộc đời 
 Tên khai sinh: Nguyễn Văn Tài 
 Quê quán: làng Phù Lưu, xã Tân Hồng. huyện Từ Sơn, Bắc Ninh 
 Gia đình khó khăn 
 Năm 1944: tham gia hội Văn hóa cứu quốc, phục vụ kháng chiến 
b) Sự nghiệp văn học 
 Sở trường: truyện ngắn 
 Đề tài: 
+ Phong tục và đời sống làng quê 
+ Cuộc sống khổ cực của con người trước cách mạng 
 Là nhà văn một lòng một dạ đi về với “đất”, 
 với “người” , với “thuần hậu nguyên thủy” của cuộc sống nông thôn 
2. Tác phẩm 
1. Tác giả: Kim Lân 
a) Cuộc đời 
 Tên khai sinh: Nguyễn Văn Tài 
 Quê quán: làng Phù Lưu, xã Tân Hồng. huyện Từ Sơn, Bắc Ninh 
 Gia đình khó khăn 
 Năm 1944: tham gia hội Văn hóa cứu quốc, phục vụ kháng chiến 
b) Sự nghiệp văn học 
 Sở trường: truyện ngắn 
 Đề tài: 
+ Phong tục và đời sống làng quê 
+ Cuộc sống khổ cực của con người trước cách mạng 
=> Là nhà văn một lòng một dạ đi về với “đất”, với “người” với “thuần hậu nguyên thủy” của cuộc sống nông thôn 
2. Tác phẩm 
a) X uất xứ 
 Vợ nhặt là truyện ngắn xuất sắc nhất của Kim Lân in trong tập truyện “Con chó xấu xí” (1962) 
b) Hoàn cảnh sáng tác 
 Sau Cách Mạnh tháng 8: Viết nhưng còn dang dở 
 Năm 1954: Dựa vào một phần cốt truyện cũ để viết lại 
c) Nhan đề 
I. Đọc – Tìm hiểu chung 
2. Tác phẩm 
a) X uất xứ 
 Vợ nhặt là truyện ngắn xuất sắc nhất của Kim Lân in trong tập truyện “Con chó xấu xí” (1962) 
b) Hoàn cảnh sáng tác 
 Sau Cách Mạnh tháng 8: Viết nhưng còn dang dở 
 Năm 1954: Dựa vào một phần cốt truyện cũ để viết lại 
c) Nhan đề: 
Vợ 
 ⇓ 
Người phụ nữ được 
 cưới hỏi đàng hoàng 
 ⇓ 
Việc tốt lành 
Nhặt 
⇓ 
Cầm lên vật bị đánh rơi 
⇓ 
Đáng thương, tội nghiệp 
Vợ Nhặt 
Nhân vật được trân trọng, yêu thương 
Hành động thể hiện sự rẻ rúng 
=> Sự khốn cùng của hoàn cảnh 
Vợ nhặt 
Nhặt vợ 
Con người bị rẻ rúng 
=> Tình cảnh thê thảm, tủi nhục của người dân nghèo trong nạn đói khủng khiếp năm 1945 
I. Đọc – Tìm hiểu chung 
1. Tình huống truyện 
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết 
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết 
1. Tình huống truyện 
Bối cảnh: 
Nạn đói năm 1945 
 Xóm ngụ cư 
Con người 
Không gian 
 Trẻ em không buồn nhúc nhích 
 Xanh xám như những bóng ma 
 Lặng lẽ như những bóng ma 
 Những khuôn mặt hốc hác u tối 
 Âm thanh: 
+ Tiếng quạ gào thê thiết 
+ Tiếng hờ khóc 
 Mùi vị: 
+ Gây gây của xác người 
+ Ẩm thối của rác rưởi 
=> Bức tranh đầy tử khí, cõi âm và cõi dương như hòa làm một 
- Tình huống 
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết 
1. Tình huống truyện 
Xuất hiện ngay từ nhan đề tác phẩm: 
=> Nhan đề “Vợ nhặt” tạo ra tình huống có vấn đề 
- Được tạo dựng trên cơ sở những mâu thuẫn, trớ trêu: 
 Tràng sống ở xóm ngụ cư, nghèo mà lại xấu xí, thô kệch 
L ấy được vợ 
trớ trêu thứ nhất 
trớ trêu thứ hai 
G iữa nạn đói khủng khiếp nhất lịch sử 
P hản ứng của mọi người: Ngạc nhiên 
Tình huống éo le được tạo ra bởi sự 
 đối đầu khốc liệt giữa: 
+ sự sống >< cái chết 
+ hạnh phúc >< đau khổ 
+ hi vọng >< tuyệt vọng 
+ ấm áp tình người >< lạnh lẽo , 
 thê lương của chết chóc 
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết 
1. Tình huống truyện 
- Tình huống 
- Đói, nghèo do đâu? 
=> Tố cáo tội ác của thực dân Pháp qua bức tranh xám xịt về thảm cảnh chết đói 
=> Giá trị hiện thực 
- Đến với nhau trong cảnh nghèo đói 
=> Tình nhân ái, cưu mang, đùm bọc lẫn nhau, khát vọng hướng tới cuộc sống hạnh phúc 
=> Giá trị nhân đạo 
2. Nhân vật tràng và việc nhặt vợ 
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết 
2. Nhân vật tràng và việc nhặt vợ 
2. Nhân vật tràng và việc nhặt vợ 
a) Tràng trước khi lấy vợ 
 Hoàn cảnh xuất thân: 
+ Dân ngụ cư, ăn nhờ, ở đậu 
+ Sống với mẹ già trong một căn nhà xiêu vẹo trên bãi đất hoang mọc lổn nhổn những búi cỏ dại 
 Ngoại hình: xấu xí, thô kệch 
Sự khốn khổ, lầm lũi, đáng thương . Tràng gần như hội tụ đủ các nguy cơ để ế vợ. 
=> Hình ảnh của Tràng điển hình cho số phận người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng 8. 
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết 
2. Nhân vật tràng và việc nhặt vợ 
b ) Việc Tràng lấy vợ 
Lần gặp đầu tiên: 
 + Địa điểm: Trên đường đẩy xe thóc 
 + Diễn biến: “Muốn ăn cơm trắng với giò này/Lại đây mà đẩy xe bò với anh, nì.” 
 => Bông đùa 
Lần gặp thứ hai: 
 + Địa điểm: quán nước ngoài chợ 
 + Diễn biến: Tràng đãi Thị 4 bát bánh đúc “Này nói đùa chứ về với tớ thì ra khuân hàng lên xe rồi cùng về.” 
 => Bông đùa 
=> Tình thế vừa bi lại vừa hài 
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết 
2. Nhân vật tràng và việc nhặt vợ 
c) Diễn biến tâm trạng của Tràng khi lấy vợ 
- Khi Thị đồng ý: 
 Mới đầu: “thóc gạo đến cái thân mình cũng chả biết có nuôi nổi không, lại còn đèo bòng.” 
 Sau: tặc lưỡi: “Chậc, kệ!” 
- Khi về xóm ngụ cư: 
 Phớn phở khác thường 
 Tùm tỉm cười nụ, 2 mắt sáng lên lấp lánh 
 Thích ý lắm mặt vênh lên tự đắc 
=> Hãnh diện, đắc ý 
- Khi gặp mẹ: 
Lúc chờ bà cụ Tứ: 
+ thấy sờ sợ 
 + loanh quanh 
 + “Quái sao nó lại buồn thế nhỉ?” 
 + ngờ ngợ như không phải thế 
Khi bà cụ Tứ về: 
 + reo lên như một đứa trẻ, lật đật ra đón 
 + thở phào một cái, người nhẹ hẳn đi 
=> Hồi hộp, lo lắng và nhẹ nhõm khi bà cụ Tứ đồng ý với quyết định của Tràng 
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết 
2. Nhân vật tràng và việc nhặt vợ 
c) Diễn biến tâm trạng của Tràng khi lấy vợ 
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết 
- Sáng hôm sau: 
 Thấy mình như bước ra từ giấc mơ, trong người êm ái, lửng lơ 
 Trước mắt anh mọi thứ đều thay đổi 
 Thấy mình nên người, nghĩ đến tương lai và hạnh phúc 
 Nguồn vui như tia nắng, như ánh bình minh, đem sinh khí đến cuộc sống ngập tràn chết chóc của sự đói nghèo 
Hạnh phúc, vui sướng, phấn chấn, niềm vui đầy 
 tính nhân văn 
- Suy nghĩ trong bữa cơm đầu tiên: lá cờ đỏ và đoàn người đói đi trên đê Sộp 
=> Gieo hạt giống hy vọng mãnh liệt vào tâm hồn Tràng 
III. Tổng kết 
III. TỔNG KẾT 
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết 
III. TỔNG KẾT 
1. Giá trị nội dung 
a. Giá trị hiện thực 
 Phơi bày bản chất tàn bạo của thực dân Pháp, phát xít Nhật gây ra nạn đói 1945 
 Tấm lòng của người dân khi đến với cách mạng 
b. Giá trị nhân đạo 
 Đồng cảm, xót thương với số phận người lao động nghèo khổ 
 Lên án tội ác của thực dân, phát xít 
 Trân trọng tấm lòng nhân đạo, niềm khao khát hạnh phúc của những người dân nghèo 
 Dự báo cho những người nghèo khổ con đường đấu tranh để vươn tới một tương lai tươi sáng 
Cảm ơn cô và các bạn đã lắng nghe! 
III. TỔNG KẾT 
2 . Giá trị nghệ thuật 
Cách xây dựng tình huống truyện độc đáo, đầy éo le nhưng nhờ thế mà các nhân vật của Kim Lân xuất hiện mà bộc lộ hết những phẩm chất tốt đẹp của mình. 
Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, không kịch tính nhưng sự sắp xếp các chi tiết gây được sự hứng thú, tò mò cho người đọc. 
Cảm ơn cô và các bạn đã lắng nghe! 
Bút pháp miêu tả tâm lí, thế giới nội tâm nhân vật tinh tế 
Ngôn ngữ gần gũi, giản dị, mộc mạc mang đậm dấu ấn của vùng nông thôn Bắc Bộ - một trong những đặc trưng trong phong cách sáng tác của Kim Lân 
Cảm ơn cô và các bạn đã lắng nghe!