Bài giảng Ngữ Văn Lớp 12 - Tuần 14: Đàn ghi ta của Lorca - Việt Hoàn

ĐÀN GHI TA CỦA LOR -CA 
 Thanh Thảo 
Thanh Thảo 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA 
Nhà thơ Thanh Thảo và quê hương Quảng Ngãi 
Chúng tôi đã đ i không tiếc đời mình 
nh ư ng tuổi hai m ươ i ai mà không tiếc 
nh ư ng ai cũng tiếc tuổi hai m ươ i 
thì còn chi Tổ Quốc? 
( Trích Tr ường ca Những ng ười đ i tới biển) 
Những giọt s ươ ng lạc vào lá cỏ 
qua nắng gắt, qua bão tố 
vẫn giữ lại cái mắt lành đầy sức mạnh 
vẫn long lanh bình thản tr ước vầng d ươ ng 
(Bùng nổ tr ước mùa xuân) 
MỘT VÀI CÂU TH Ơ TIÊU BIỂU CỦA THANH THẢO 
Khối vuông rubic – những gợi ý cho sự cách tân nghệ thuật của nhà thơ Thanh Thảo 
Vài nét về th ơ tượng trưng và siêu thực phương tây 
Th ơ tượng trưng 
Ra đời tại Pháp vào cuối TK XIX. 
 Chú trọng mối tương giao bí ẩn giữa các giác quan, giữa con người và vũ trụ. 
 Đề cao trực giác, lấy trực giác để khám phá cái bí ẩn vô hình của thế giới 
 Đề cao tính nhạc . 
Thơ siêu thực 
 Ra đời ở Pháp vào đầu thế kỉ XX. 
 Hướng về thế giới siêu thực, là thế giới chỉ tìm thấy trong giấc mơ, tiềm thức. 
 Đề cao cái ngẫu hứng,bất ngờ, phi logic,cách viết tự do bỏ qua mọi qui tắc... 
ĐÀN GHI TA CỦA LORCA 
Thanh Thảo 
những tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
li – la li – la li – la 
đi lang thang về miền đơn độc 
với vầng trăng chếnh choáng 
trên yên ngựa mỏi mòn 
Tây Ban Nha 
hát nghêu ngao 
bỗng kinh hoàng 
ao choàng bê bết đỏ 
Lor – ca bị điệu về bãi bắn 
chàng đi như người mộng du 
tiếng ghi ta nâu 
bầu trời cô gái ấy 
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy 
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan 
tiếng ghi ta ròng ròng 
máu chảy 
không ai chôn cất tiếng đàn 
tiếng đàn như cỏ mọc hoang 
giọt nước mắt vầng trăng 
long lanh trong đáy giếng 
đường chỉ tay đã đứt 
dòng sông rộng vô cùng 
Lor – ca bơi sang ngang 
trên chiếc ghi ta màu bạc 
chàng ném lá bùa cô gái Di – gan 
vào xoáy nước 
chàng ném trái tim mình 
vào lặng yên bất chợt 
li – la li – la li – la 
NhËn xÐt chung vÒ bµi th¬: 
C¶ bµi th¬ kh«ng cã dÊu 
chÊm c©u 
Bµi th¬ kh«ng cã vÇn. 
KÕt thóc bµi th¬ 
kh«ng cã dÊu chÊm hÕt 
Ch÷ më ®Çu bµi th¬ 
kh«ng viÕt hoa 
Phá vỡ cấu trúc 
logic thông 
thường 
Sự tự do 
trong cảm xúc 
liên tưởng và 
sáng tạo. 
những tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
li-la li-la li-la 
đi lang thang về miền đơn độc 
vầng trăng chếnh choáng 
trên yên ngựa mỏi mòn 
2. Bài thơ: 
 2.1. Sáu câu đầu: Lor – ca, người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân nghệ thuật: 
Thảo luận: Nêu tác dụng của các biện pháp tu từ trong 6 câu thơ đầu của bài thơ. 
BPTT 
CHỈ RA 
TÁC DỤNG 
n hững tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
Hoa Li- la ( T ử đ inh hươ ng) 
2.2. 12dßng tiÕp theo : 
T©y Ban Nha 
h¸t nghªu ngao 
bçng kinh hoµng 
¸o choµng bª bÕt ®á 
Lor-ca bÞ ®iÖu vÒ b·i b¾n 
chµng ®i nh­ ng­êi méng du 
tiÕng ghi ta n©u 
bÇu trêi c« g¸i Êy 
tiÕng ghita l¸ xanh biÕt mÊy 
tiÕng ghi ta trßn bät n­íc vì tan 
tiÕng ghita rßng rßng 
m¸u ch¶y 
I. Tìm hiểu chung: 
I.Tìm hiểu chung 
1. Tác giả 
 2. Tác phẩm 
 II. Đọc – hiểu văn bản 
 * Ý nghĩa nhan đề, lời đề từ 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR CA 
những tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
li-la li-la li-la 
đi lang thang về miền đơn độc 
với vầng trăng chếnh choáng 
trên yên ngựa mỏi mòn 
Tây Ban Nha 
 hát nghêu ngao 
bỗng kinh hoàng 
áo choàng bê bết đỏ 
Lor-ca bị điệu về bãi bắn 
chàng đi như người mộng du 
tiếng ghi ta nâu 
bầu trời cô gái ấy 
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy 
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan 
tiếng ghi ta ròng ròng 
máu chảy 
không ai chôn cất tiếng đàn 
tiếng đàn như cỏ mọc hoang 
giọt nước mắt vầng trăng 
long lanh trong đáy giếng 
đường chỉ tay đã đứt 
dòng sông rộng vô cùng 
Lor-ca bơi sang ngang 
trên chiếc ghi ta màu bạc 
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan 
vào xoáy nước 
chàng ném trái tim mình 
vào lặng yên bất chợt 
li-la li-la li-la 
	 (1985-Thanh Thảo) 
“ khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” 
 Ph.G. Lor-ca 
 12 doøng keá : Lor-ca vôùi caùi 
cheát oan khuaát. 
 6 doøng ñaàu : hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân ngheä thuaät. 
 Boá cuïc: 
 coøn laïi : nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca. 
 Qua caûm nhaän ban ñaàu, haõy neâu 
noäi dung baøi thô ? Theo em, baøi 
thô ñöôïc chia laøm maáy phaàn? 
1.Hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do vôùi khaùt voïng caùch taân trong khung caûnh chính trò vaø ngheä thuaät Taây Ban Nha: 
những tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
li-la li-la li-la 
đi lang thang về miền đơn độc 
với vầng trăng chếnh choáng 
trên yên ngựa mỏi mòn 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR - CA 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
II.ÑOÏC-HIEÅU VB 
* Ý nghĩa nhan đề và lời đề từ. 
1 . Hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân( 6 câu đầu) 
 Tìm những hình ảnh tượng trưng và 
 cho biết những hình ảnh đó gợi cho em 
 điều gì? 
những tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
li-la li-la li-la 
đi lang thang về miền đơn độc 
với vầng trăng chếnh choáng 
trên yên ngựa mỏi mòn 
 “những tiếng đàn ” 
“bọt nước” 
+ 
→ so sánh : những âm thanh có hình khối : tròn trịa, mỏng manh Con đường cách tân nghệ thuật mỏng manh của Lor – ca. 
1.Hình aûnh Lor-ca –ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân ngheä thuaät trong khung caûnh chính trò vaø ngheä thuaät Taây Ban Nha: 
 áo choàng đỏ gắt 
gợi những đấu trường bò tót 
gợi hình dung về một đấu trường đặc biệt 
- Khát vọng dân chủ 
- Khát vọng cách tân nghệ thuật 
- Nền chính trị độc tài 
- Nền nghệ thuật già nua 
“ li – la la” + nh ịp 2/2/2 âm thanh chậm rãi, điệp khúc mô phỏng tiếng đàn, tên một loài hoa. 
  “lang thang, miền đơn độc, 
 vầng trăng chếnh choáng , 
 yên ngựa mỏi mòn ”: Từ láy, nhân hóa hình ảnh người nghệ sĩ lãng tử, cô độc 
những tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
li-la li-la li-la 
đi lang thang về miền đơn độc 
với vầng trăng chếnh choáng 
trên yên ngựa mỏi mòn 
1.Hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân ngheä thuaät 
 Người nghệ sĩ dân gian tự do, tài hoa, ôm ấp khát vọng cách tân nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ nhưng lại rất mong manh như một kỵ sĩ đơn độc trên hành trình lý tưởng ấy. 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a Lor-ca 
-Theå thô 
- Boá cuïc 
II.ÑOÏC-HIEÅU VB 
* Lôøi ñeà töø 
1. Hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân 
2. Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát 
 oan khuaát: 
Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng 	 áo choàng bê bết đỏ 
Lor-ca bị điệu về bãi bắn	 chàng đi như người mộng du 
 Thân phận Lor-ca thể hiện qua những 
 hình ảnh nào? Tìm những biện pháp 
nghệ thuật đặc sắc? 
tiếng ghi ta nâu 
bầu trời cô gái ấy 
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy 
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan 
tiếng ghi ta ròng ròng 
máu chảy 
Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng 	 áo choàng bê bết đỏ 
Lor-ca bị điệu về bãi bắn	 chàng đi như người mộng du 
- Hình ảnh thực, tượng trưng. 
- Nghệ thuật: 
 bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn. 
 hoán dụ : “áo choàng bê bết đỏ” : gợi ra cảnh Lor-ca bị hành hình đột ngột, bất ngờ cái chết bi thảm 
 đối lập : hát nghêu ngao áo choàng bê bết đỏ 
 khát vọng hiện thực 
 cái đẹp tàn ác 
2. Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: 
tiếng ghi ta nâu 
bầu trời cô gái ấy 
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy 
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan 
tiếng ghi ta ròng ròng 
máu chảy 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: 
 Từ cái chết của Lor – ca, tác giả đã mô tả tiếng đàn ntn? 
Tìm các biện pháp nghệ thuật.( Gợi ý: Trong đoạn thơ ta 
có thể cảm nhận tiếng đàn bằng những giác quan nào? 
tiếng ghi ta nâu 
bầu trời cô gái ấy 
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy 
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan 
tiếng ghi ta ròng ròng 
máu chảy 
-nhân hóa 
-ẩn dụ chuyển đổi cảm giác 
-hoán dụ 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: 
Ngheä thuaät: 
► tạo ấn tượng về cái chết đầy bi phẫn, 
Gợi nhiều cung bậc, trạng thái cảm xúc. 
Tiếng ghi ta 
Nâu 
Màu của vỏ đàn, của đất, của quê hương 
Nỗi niềm hướng tới quê hương 
Lá xanh 
Màu của sự sống tươi đẹp 
Niềm tha thiết với cuộc sống 
Tròn bọt nước vỡ tan 
Ròng ròng máu chảy 
Hình khối, dòng 
đau đớn 
tiếng đàn hóa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim 
Lor-ca; nỗi xót tiếc hành trình cách tân nghệ thuật còn dang dở 
vỡ oà, xót xa, tức tưởi 
► âm thanh vỡ ra thành màu sắc, hình ảnh : 
Hình ảnh tượng trưng, siêu thực: 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: 
3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà 
cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca: 
không ai chôn cất tiếng đàn 
tiếng đàn như cỏ mọc hoang 
giọt nước mắt vầng trăng 
long lanh trong đáy giếng 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
II.ÑOÏC-HIEÅU VB 
* Lôøi ñeà töø 
1. Hình aûnh Lor-ca.. 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát... 
3. Nieàm xoùt thöông 
Lor-ca, suy tö veà cuoäc 
 giaûi thoaùt vaø giaõ töø 
cuûa Lor-ca 
đường chỉ tay đã đứt 
dòng sông rộng vô cùng 
Lor-ca bơi sang ngang 
trên chiếc ghi ta màu bạc 
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan 
vào xoáy nước 
chàng ném trái tim mình 
vào lặng yên bất chợt 
li – la li – la li – la 
 Niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật,người nghệ sĩ,sức sống mãnh liệt của nghệ thuật. 
3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca: 
không ai chôn cất tiếng đàn 
tiếng đàn như cỏ mọc hoang 
giọt nước mắt vầng trăng 
long lanh trong đáy giếng 
“khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” 
không ai chôn cất tiếng đàn 
Tiếng đàn như cỏ mọc hoang 
Nỗi buồn của tác giả vì khát vọng của Lor-ca không ai tiếp tục 
Niềm tiếc xót cái chết, hành trình cách tân nghệ thuật dang dở của Lor-ca. 
NT: so sánh, tượng trưng: 
Hai câu“ Không .hoang”gợi lên trong em suy nghĩ gì? 
 Nghệ thuật có gì đặc sắc? Tình cảm tác giả? 
Giọt nước mắt vầng trănglong lanh trong đáy giếng 
NT:tượng trưng, lối viết sắp đặt 
Nỗi xót thương, tiếc nuối 
Đẹp, trong sáng( vầng trăng trong đáy giếng) 
Tác giả suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca qua 
những hình ảnh nào? Chuỗi âm “li-la-li-la-li-la” mang ý 
nghĩa gì? 
3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca: 
đường chỉ tay đã đứt 
dòng sông rộng vô cùng 
Lor-ca bơi sang ngang 
trên chiếc ghi ta màu bạc 
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan 
vào xoáy nước 
chàng ném trái tim mình 
vào lặng yên bất chợt 
li – la li – la li – la 
Động từ “ ném”: nhấn mạnh sự giã từ, tự giải thoát của Lor – ca. 
  Hình ảnh ẩn dụ: đường chỉ tay 
 đã đứt ,dòng sông rộng vô cùng 
→số phận ngắn ngủi,dứt khoát 
chia tay mọi ràng buộc. 
 cuoäc ñôøi ñôn ñoäc, ngaén nguûi nhöng maõi maõi gaén boù vôùi ngheä thuaät 
Hoa Li la (Tử đinh hương) 
  Nghệ thuật láy âm “li-la li-la li-la” : 
 - gợi hợp âm của tiếng đàn ghi ta : giàu tính nhạc 
 - gợi hình ảnh bông hoa buồn , chia li 
 -Tạo vĩ thanh trong lòng người đọc. 
  Tiếng lòng tri ân sâu sắc 
 đối với nghệ sĩ, thiên tài 
 Lor-ca. 
 Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình. 
 Những liên tưởng bất ngờ, nhiều so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, phép chuyển đổi cảm giác... 
4. Nghệ thuật : 
 Hình ảnh, màu sắc gắn với cảm 
xúc và suy tưởng. 
 Phong cách tượng trưng, siêu thực 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a Lor-ca 
-Theå thô 
- Boá cuïc 
II.ÑOÏC-HIEÅU VB 
* Lôøi ñeà töø 
1. Hình aûnh Lor-ca.. 
3. Nieàm xoùt thöông 
Lor-ca.. 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát.. 
4.Nghệ thuật 
 III. CHỦ ĐỀ 
Bài thơ làm sống lại huyền thoại Ga r -xi-a Lor-ca, một nghệ sĩ tự do , cô đơn ; một cái chết đầy oan khuất ; một nhân cách cao quý, một tâm hồn bất diệt. 
Sự đồng cảm thương tiếc sâu sắc của nhà thơ . 
Ghi nhớ: SGK 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a Lor-ca 
-Theå thô 
II.ÑOÏC-HIEÅU VB 
* Lôøi ñeà töø 
1. Hình aûnh Lor-ca.. 
3. Nieàm xoùt thöông 
Lor-ca... 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát.. 
4.Nghệ thuật 
III. CHỦ ĐỀ 
- Boá cuïc 
Đàn ghi ta 
“Khi naøo toâi cheát 
haõy vuøi thaây toâi 
cuøng vôùi caây ñaøn 
döôùi lôùp caùt 
Khi naøo toâi cheát 
haõy vuøi thaây toâi 
giöõa raëng caây cam 
vaø ñaùm baïc haø 
Khi naøo toâi cheát 
haõy vuøi thaây toâi, 
toâi xin caùc ngöôøi ñoù 
nôi moät chieác chong choùng gioù 
Khi naøo toâi cheát!” 
 Gar-xi-a Lor-ca