Bài giảng Sinh học Lớp 10 Sách Cánh diều - Tiết 8, Bài 5: Các nguyên tố hóa học và nước - Trường THCS & THPT Ngôi Sao

TRƯỜNG THCS -THPT NGÔI SAO 
MÔN: SINH HỌC 10 
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG 
 CÁC EM HỌC SINH 
HS quan sát một số hình ảnh và yêu cầu HS dự đoán nguyên nhân của các hiện tượng này? 
 Hiện tượng khô da do thiếu nước 
 Hiện tượng cây khô cháy do nắng gắt và hạn hán. 
Triệu chứng thiếu Nitơ : 
Cây bắp 
Cây mía 
Một số triệu chứng của cây 
Cây mía 
Cam 
Triệu chứng thiếu P : 
Triệu chứng thiếu K : 
Cây mía 
Cây ớt 
Cơ thể các sinh vật sống đều cần cung cấp một lượng nhất định nước và các chất dinh dưỡng để duy trì hoạt động của các mô, tế bào, cơ quan, hệ cơ quan, nếu thiếu chất dinh dưỡng, các bộ phận sẽ hoạt động kém hiệu quả, đồng thời, cơ thể sẽ có các phản ứng khác nhau, biểu hiện ra bên ngoài. Để biết được vai trò của các nguyên tố hóa học và nước đối với cơ thể sống, chúng ta hãy cùng bắt đầu bài hôm nay – Bài 5: Các nguyên tố hóa học và nước. 
Tiết 8 BÀI 5: CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC VÀ NƯỚC 
I 
II 
Nước và vai trò sinh học của nước 
Các nguyên tố hóa học 
I.Các nguyên tố hóa học 
1. Các nguyên tố hóa học có trong tế bào 
+ Hiện nay, có những nguyên tố nào được tìm thấy trong cơ thể sinh vật? 
+ Kể tên các nguyên tố chiếm tỉ lệ lớn trong cơ thể người? 
- Hiện nay, có khoảng 25 nguyên tố được biết là có vai trò quan trọng đối với sự sống. 
- Mỗi nguyên tố chiếm tỉ lệ khác nhau, trong đó các nguyên tố C, H, O,N chiếm khoảng 96,3 % khối lượng chất khô của tế bào. 
- Dựa vào tỉ lệ có trong cơ thể mà các nguyên tố hoá học được chia thành hai loại: nguyên tố đa lượng và nguyên tổ vi lượng. 
I.Các nguyên tố hóa học 
1. Các nguyên tố hóa học có trong tế bào 
2. Vai trò của nguyên tố carbon 
 Cho biết cấu trúc của nguyên tử carbon có đặc điểm gì giúp nó trở thành nguyên tố có vai trò quan trọng trong tế bào? 
- Nguyên tử carbon có bốn electron ở lớp ngoài cùng nên có thể cho đi hoặc thu về bốn electron để có đủ tám electron ở lớp ngoài cùng => có thể hình thành liên kết với các nguyên tử khác (C, H, O, N, P, S). 
- Nhờ đặc điểm này, carbon có thể hình thành các mạch carbon với cấu trúc khác nhau, là cơ sở hình thành vô số hợp chất hữu cơ. 
2. Vai trò của nguyên tố carbon 
3. Vai trò của các nguyên tố hóa học 
NGUYÊN TỐ ĐẠI LƯỢNG 
NGUYÊN TỐ VI LƯỢNG 
N, P, K, Ca, Mg, S 
Fe, Mn, Bo, Clo, 
Zn, Cu, Mo, Ni 
đóng vai trò cấu trúc của tế bào, cơ thể; điều tiết các quá trình sinh lí. 
 đóng vai trò hoạt hóa các enzim. 
1 
2 
3 
4 
5 
II. Nước và vai trò sinh học của nước 
1. Cấu tạo và tính chất của nước 
+ Quan sát hình 5.3a và cho biết các nguyên tử cấu tạo nên phân tử nước mang điện tích gì? Tại sao? Tính phân cực của phân tử nước là do đâu? 
+ Liên kết hydrogen được hình thành như thế nào? 
- Một phân tử nước được cấu tạo từ một nguyên tử oxygen liên kết với hai nguyên tử hydrogen bằng liên kết cộng hoá trị (là liên kết được hình thành do dùng chung cặp electron). 
- Đầu oxygen của phân tử nước sẽ mang điện tích âm, còn đầu hydrogen sẽ mang điện tích dương => Tính phân cực của phân tử nước. 
- Trong tế bào, nước tồn tại ở hai dạng: nước tự do và nước liên kết. 
- Nhờ sự liên kết giữa các phân tử nước với nhau và khả năng liên kết của nước vào thành tế bào đã tạo nên cột nước liên tục giúp quá trình vận chuyển nước trong thân cây; tạo ra sức căng bề mặt 
2. Vai trò sinh học của nước trong tế bào 
Nếu chúng ta bị thiếu nước sẽ xảy ra hậu quả gì? 
 Vật liệu xây dựng hấp thụ nhiệt làm cho nhiệt độ t ă ng cao, còn lá cây thoát h ơ i n ước làm hạ nhiệt độ môi tr ường xung quanh lá. Nhờ vậy, không khí d ướ i bóng cây vào những ngày hè nóng bức mát h ơ n so với không khí duới mái nhà che bằng vật liệu xây dựng. 
V ì sao vào mùa hè đứng dưới bóng cây mát hơn dưới mái che bằng vật liệu xây dựng? 
2. Vai trò sinh học của nước trong tế bào 
+ Là thành phần chính cấu tạo nên tế bào; 
+ Là dung môi hoà tan nhiều chất cần thiết, vừa là nguyên liệu; 
+ Là môi trường cho nhiều phản ứng sinh oá xảy ra trong tế bào để duy trì sự sống; 
+ Nước còn đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự cân bằng và ổn định nhiệt độ của tế bào và cơ thể. 
LUYỆN TẬP 
1. Tại sao phần lớn các loại thuốc chữa bệnh thường được sản xuất dưới dạng muối ? 
Muối là hợp chất phân cực mạnh, rất dễ hòa tan trong nước. Các loại thuốc được sản xuất dưới dạng muối để dễ bảo quản và khi thuốc vào cơ thể người sẽ tan ngay ra thành ion. 
2. Khi cơ thể con người bị thiếu sắt, i-ốt và calcium thì có tác hại như thế nào đến sức khỏe? 
- Sắt là thành phần cấu tạo nên hemoglobin có chức năng vận chuyển oxygen, nên thiếu sắt dẫn đến thiếu máu. 
 - Thiếu iod dẫn đến bướu cổ. 
 - Thiếu Canxi dẫn đến đến còi xương. 
3. Khi để rau, củ trong ngăn đá tủ lạnh sau đó lấy ra ngoài thì sẽ bị hỏng rất nhanh. Hãy vận dụng các kĩ năng trong tiến trình nghiên cứu để giải thích và kết luận về vấn đề trên? 
Khi để rau củ trong ngăn đá tử lạnh sau đó lấy ra ngoài thì sẽ hỏng rất nhanh vì Khi để vào ngăn đá thì nước của lá rau bị đóng băng. Liên kết hiđrô của nước đóng băng luôn bền vững, thể tích tế bào tăng. Cấu trúc tế bào bị phá vỡ, nên khi để ra ngoài môi trường thì tế bào lá rau nhanh bị hỏng. 
VẬN DỤNG 
Trồng 2 cây cùng loài, cùng độ tuổi vào hai chậu được đánh số 1 và 2. 
+ Chậu 1: Chỉ bón phân mà không tưới nước. 
+ Chậu 2: Vừa bón phân vừa tưới nước. 
Quan sát kết quả và so sánh hai cây ở hai chậu sau 3 - 5 ngày. Giải thích. 
* Tại sao khi bón phân cho cây trồng cần phải kết hợp với việc tưới nước? 
Hướng dẫn về nhà 
- Ôn lại kiến thức đã học. 
- Làm bài tập trong Sách bài tập Sinh học 10. 
- Đọc và tìm hiểu trước Bài 6: Các phân tử sinh học trong tế bào.