Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Văn bản "Ai đã đặt tên cho dòng sông" - Đoàn Thị Mai Xuân

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUỸ LAWRENCE S.TING 
Cuộc thi quốc gia Thiết kế bài giảng e-Learning lần thứ IV 
************* 
BÀI GIẢNG 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Môn: Ngữ Văn-Lớp 12 
Giáo viên: Đoàn Thị Mai Xuân 
Email: dtmxuan.vx@hue.edu.vn 
Điện thoại: 0982021611 
Trường THPT Vinh Xuân 
Xã Vinh Xuân, Phú Vang, Thừa Thiên Huế. 
Tháng 11/2016 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUỸ LAWRENCE S.TING 
Cuộc thi quốc gia Thiết kế bài giảng e-Learning lần thứ IV 
************* 
BÀI GIẢNG 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Môn: Ngữ Văn-Lớp 12 
Giáo viên: Đoàn Thị Mai Xuân 
Email: dtmxuan.vx@hue.edu.vn 
Điện thoại: 0982021611 
Trường THPT Vinh Xuân 
Xã Vinh Xuân, Phú Vang, Thừa Thiên Huế. 
Tháng 11/2016 
Câu đố 
Click the Quiz button to edit this quiz 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 
1. Về kiến thức 
Thấy được vẻ đẹp độc đáo, đa dạng của sông Hương và tình yêu, niềm tự hào của tác giả. 
Lối hành văn độc đáo, tài tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường. 
2. Về kỹ năng: Nhận biết đặc trưng thể loại bút kí. 
3. Về thái độ và tình cảm: Bồi dưỡng niềm tự hào và tình yêu quê hương, đất nước. 
4. Về phát triển năng lực: Phát triển một số năng lực: Năng lực nhận biết và sáng tạo; Năng lực cảm thụ và thưởng thức văn học; Năng lực phân tích, tổng hợp và giải quyết vấn đề. 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh năm 1937, quê gốc ở Quảng Trị nhưng sinh ra, lớn lên và học tập tại Huế. 
Ông có vốn hiểu biết sâu rộng trên nhiều lĩnh vực, nhất là lịch sử, địa lí, văn hóa Huế. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
Tác phẩm chính 
PHONG CÁCH NGHỆ THUẬT 
Chất trí tuệ trữ tình. 
Nghị luận sắc bén và tư duy đa chiều 
Tổng hợp kiến thức phong phú 
Hướng nội, súc tích, mê đắm và tài hoa. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại : Bút kí 
Bút kí ghi lại con người thực và sự việc mà nhà văn tìm hiểu, nghiên cứu với những cảm nghĩ của mình nhằm thể hiện một tư tưởng nào đó. Sức hấp dẫn và thuyết phục của bút kí tùy thuộc vào tài năng, trình độ quan sát, nghiên cứu, khám phá và diễn đạt của tác giả. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại : Bút kí 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
2. Tác phẩm 
 b . Xuất xứ : “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” được viết năm 1981, in trong tập sách cùng tên. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
2. Tác phẩm 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
Câu đố 
Click the Quiz button to edit this quiz 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 a. Sông Hương ở thượng nguồn 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 a. Sông Hương ở thượng nguồn 
 - Sông Hương là một bản trường ca của rừng già. 
 + Rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn. 
 + Mãnh liệt qua những ghềnh thác. 
 + Cuộn xoáy như những cơn lốc. 
 + Dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi của hoa đỗ quyên rừng. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 a. Sông Hương ở thượng nguồn 
 Từ ngữ gợi tả, động từ mạnh, so sánh sáng tạo. 
 Sông Hương mang vẻ đẹp của một sức sống mãnh liệt, hoang dại, bí ẩn nhưng cũng dịu dàng say đắm. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 a. Sông Hương ở thượng nguồn 
 - Sông Hương là một cô gái Di-gan. 
 + Phóng khoáng và man dại. 
 + Bản lĩnh và gan dạ. 
 + Tâm hồn tự do trong sáng 
 Nhân hóa, liên tưởng thú vị, độc đáo. 
 Vẻ đẹp sức sống trẻ trung, mãnh liệt, hoang dại. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 a. Sông Hương ở thượng nguồn 
 - Sông Hương là người mẹ phù sa. 
 + Dịu dàng. 
 + Trí tuệ. 
 Nhân hóa. 
Sông Hương mang vẻ đẹp bí ẩn, sâu sắc và kín đáo. 
*Sông Hương nơi thượng nguồn vừa mang sức sống mãnh liệt, hoang dại vừa khắc họa vẻ đẹp trẻ trung, trong sáng đầy cá tính, vừa sâu sắc, kín đáo. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 a. Sông Hương ở thượng nguồn 
Dòng chảy sông Hương 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
Cuộc đời người thiếu nữ 
Bí ẩn, 
sâu sắc, kín đáo 
Người mẹ, người phụ nữ 
Bản lĩnh, gan dạ, trong sáng 
Lúc trưởng thành 
Mãnh liệt, hoang dại nhưng tình tứ, đắm say 
Lúc còn trẻ 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
Câu hỏi tương tác 
Câu đố 
Click the Quiz button to edit this quiz 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
Chùa Thiên Mụ 
Ngã ba Tuần 
Dãy Trường Sơn 
Điện Hòn Chén 
Nguyệt Biều, 
Lương Quán 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
- Dòng chảy: 
 + Sông Hương chuyển dòng liên tục: Tác giả sử dụng h àng loạt động từ: vòng, uốn, vấp, vòng qua, vẽ, ôm, xuôi. 
Hành trình gian truân khi đến với Huế. 
 + Sông Hương mềm như một tấm lụa. 
 Liên tưởng, so sánh độc đáo. 
 Sông Hương trở nên mềm mại, duyên dáng. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
-Sắc nước: trở nên xanh thẳm 
 + Sớm xanh 
 + Trưa vàng 
 + Chiều tím 
 Màu sắc biến ảo 
 Sông Hương thơ mộng, độc đáo. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
b . Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
- Cảnh vật hai bên bờ: 
 + Rừng thông u tịch 
 + Lăng tẩm tỏa khắp 
 + Chuông chùa Thiên Mụ 
 Kết hợp giữa kể và tả 
 Sông Hương mang vẻ đẹp trầm mặc, cổ kính như triết lí, như cổ thi. 
* Bằng quan sát tinh tế, tài hoa, bút pháp miêu tả uyển chuyển, sông Hương ở ngoại vi thành phố mang vẻ đẹp độc đáo, trầm mặc. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
Câu đố 
Click the Quiz button to edit this quiz 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 c. Sông Hương ở giữa lòng thành phố 
- Khi được gặp Huế: 
 + Sông Hương tươi vui hẳn lên in bóng cầu Tràng Tiền trông xa nhỏ nhắn như những vành trăng non. 
 + Sông Hương mềm hẳn đi như tiếng “vâng” không nói được với tình yêu. 
 + Sông Hương trôi thật chậm như điệu slow dành riêng cho Huế. 
 + Sông Hương như một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya. 
 Nghệ thuật nhân hóa, so sánh lạ sông Hương trở nên đẹp duyên dáng và tình tứ. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 c. Sông Hương ở giữa lòng thành phố 
- Khi rời khỏi thành phố: 
 + Chếch về hướng chính bắc 
 + Ôm lấy đảo Cồn Hến 
 + Lưu luyến ra đi 
 + Sực nhớ lại một điều gì chưa kịp nói, nó đột ngột đổi dòng, rẽ ngoặt sang hướng đông tây. 
 Nhân hóa tinh tế, gợi cảm liên tưởng độc đáo. 
 Sông Hương mang nỗi vương vấn, lưu luyến khi từ biệt Huế. 
* Sông Hương như một người tình dịu dàng, chung thủy. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b . Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
Cồn Hến 
Thành phố Huế 
Bao Vinh 
Nỗi vương vấn, 
cả chút lẳng lơ kín đáo 
trong tình yêu 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
 Tiểu kết : Sông Hương mang vẻ đẹp của sức sống mãnh liệt, hoang dại, bí ẩn nhưng cũng vừa dịu dàng, say đắm, thủy chung. Dòng sông như có sự sống, có linh hồn. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 a. Thể loại 
 b. Xuất xứ 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1 . Vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương 
a. Sông Hương ở thượng nguồn 
b. Sông Hương ở ngoại vi thành phố 
 c. Sông Hương khi giữa lòng thành phố 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
TÓM TẮT BÀI HỌC 
Câu đố 
Click the Quiz button to edit this quiz 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
HƯỚNG DẪN BÀI HỌC Ở NHÀ 
Các em cần nắm rõ tác giả, thể loại, xuất xứ bài “ Ai đã đặt tên cho dòng sông? ” 
Nắm được vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương. 
Bài tập: Hãy phân tích vẻ đẹp của sông Hương. Từ đó, trình bày suy nghĩ của em về ý thức và trách nhiệm của bản thân với việc bảo tồn và gìn giữ vẻ đẹp thiên nhiên của quê hương, đất nước . 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Đỗ Việt Hùng, Nguyễn Thị Ngân Hoa (chủ biên ) (2008), Tự luyện ngữ văn 12 , NXB Giáo Dục. 
Lê Thị Hường (2008) , Chuyên đề dạy học ngữ văn 12: Ai đã đặt tên cho dòng sông ? NXB Giáo Dục. 
Phan Trọng Luận (Tổng chủ biên), (2010), Ngữ Văn 12 (Tập 1), NXB Giáo Dục Việt Nam. 
Trịnh Văn Quỳnh (2016), Đột phá Mind Map tư duy đọc hiểu môn ngữ văn bằng hình ảnh , NXB ĐH Quốc gia Hà Nội. 
https :// www.youtube.com/