Bài giảng Ngữ Văn Lớp 12 - Tiết 40: Đàn ghi ta của Lorca - Phạm Thị Quy

NhiÖt liÖt chµo mõng 
C¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh 
Giáo viên : Phạm Thị Quy 
Đàn ghi ta của Lor-ca 
Thanh Thảo 
Tiết 40: Đọc văn 
I.Tiểu dẫn 1. Nhà thơ Thanh Thảo 
Tên khai sinh : Hồ Thành Công , SN 1946 
Quê hương : Đức Tân - Mộ Đức-Quảng Ngãi 
Bản thân : Tốt nghiệp khoa văn ĐHTH Hà Nội , trực tiếp tham gia chiến đấu ở chiến trường MN 
Từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong Hội Nhà văn VN 
Năm 1979 nhận giải thưởng Hội nhà văn VN 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
 I- TIỂU DẪN 
 1. Nhà thơ Thanh Thảo 
Câu 1 : Nhận định nào sau đây không đúng về nhà thơ Thanh Thảo ? 
Ông là ngòi bút thơ luôn khước từ cách biểu đạt dễ dãi , tìm kiếm những cách biểu đạt mới . 
Ông là ngòi bút thơ luôn nỗ lực cách tân thơ Việt , với xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm . 
Ông là ngòi bút thơ góp phần làm mới thể lục bát bằng những tìm tòi theo hướng hiện đại , tạo nên nét độc đáo trong cấu trúc và hình ảnh . 
Ông là ngòi bút thơ giàu suy tư mãnh liệt , phóng túng trong cảm xúc , ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng , siêu thực . 
Tác phẩm chính 
Những người đi tới biển ( trường ca, 1977) 
Dấu chân qua trảng cỏ ( thơ , 1980) 
Những ngọn sóng mặt trời ( trường ca, 1981) 
Khối vuông ru bích ( thơ , 1985) 
Từ một đến một trăm ( thơ , 1988)... 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
 I- TIỂU DẪN 
 2. Tác phẩm 
a)Xuất xứ 
-In trong tập “ Khối vuông Ru-bic ” 
CÊu 
tróc 
 th ¬ 
 m« h×nh më 
ph¸ bá khu«n mÉu , gi¶i 
phãng c¶m xóc vµ 
 t­ëng t­îng 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
Thanh Thảo nãi : “ Lor -ca lµ mét nh µ th ¬ mµ t«i hÕt søc ng­ìng mé , 
cả vÒ thi ca lÉn cuéc ® êi vµ c¸i chÕt ® Òu g©y cho t«i nhiÒu xóc cảm vµ 
 Ên t­îng.ChÝnh những hình ảnh vµ nh¹c ® iÖu trong nhiÒu bµi th ¬ 
Lor -ca ®· dÉn d¾t t«i khi viÕt bµi th ¬ mµ t«i coi nh ­ mét khóc 
t­ëng niÖm ¤ ng ” 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
 I- TIỂU DẪN 
 2. Tác phẩm 
b) Nhà thơ Ga -xi-a Lor -ca 
- Phê-đê-ri-cô Ga -xi-a Lor -ca (1898 -1936) là một trong những tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha . Ông thành công trên nhiều lĩnh vực nghệ thuật : thơ ca, hội họa , âm nhạc , sân khấu ... 
- Sống trong thời đại bạo tàn,dưới sự cai trị của chế độ độc tài , phản động Pri-nô đê Ri - vê - ra , Lor -ca đã trở thành người nghệ sĩ , chiến sĩ không ngừng đấu tranh chống mọi thế lực áp chế và khởi xướng , thúc đẩy mạnh mẽ những cách tân trong lĩnh vực nghệ thuật . 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
Nhờ có những vần thơ tài hoa mang đậm chất dân gian của ông mà người ta nghe thấy tiếng hoàng hôn than khóc ánh bình minh , tiếng đàn guitare cất lên xao xuyến 
Cũng chính nhờ có thơ ông mà đất nước Tây Ban Nha hiện lên với chiều dài sâu thẳm của lịch sử , với những sắc màu độc đáo , nồng nhiệt , nhưng vẫn phảng phất đâu đó một nỗi buồn mênh mang trong tâm hồn . 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
 I- TIỂU DẪN 
 2. Tác phẩm 
c) Thể thơ 
- Thể thơ tự do mang phong cách siêu thực-tượng trưng 
Chủ nghĩa siêu thực xuất hiện vào khoảng đầu thế kỉ XX, trở thành một cuộc cách mạng trong thơ ca thể hiện qua việc phá vỡ các khuôn mẫu tư tưởng , đánh thức khát vọng vươn dậy khỏi mọi trói buộc của con người ; chú trọng khai thác cái ngẫu hứng , đề cao sự liên tưởng cá nhân độc đáo 
Chủ nghĩa tượng trưng ra đời cuối thế kỉ XIX, hình tượng trong thơ tượng trưng mang tính chất đa nghĩa . Lối sáng tác của chủ nghĩa tượng trưng là lối liên tưởng 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
 II- Đọc - hiểu chú thích 
III- Đọc - hiểu văn bản 
1- Đọc - hiểu cấu trúc 
Ba phần : 
- Phần 1 : 6 dòng đầu : Hình ảnh người nghệ sĩ tự do Lor -ca 
- Phần 2 : 12 dòng tiếp : Cái chết oan khuất của Lor -ca 
- Phần 3 : còn lại : Nỗi xót thương và suy tư về cuộc giã từ của Lor -ca 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
II- Đọc - hiểu chú thích 
III- Đọc - hiểu văn bản 
1- Đọc - hiểu cấu trúc 
2- Đọc hiểu nội dung - nghệ thuật 
những tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
li -la li -la li -la 
đi lang thang về miền đơn độc 
với vầng trăng chuyếnh choáng 
trên yên ngựa mỏi mòn 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
a. 6 dòng đầu : Hình ảnh người nghệ sĩ tự do Lor -ca 
2- Đọc hiểu nội dung - nghệ thuật 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
“ những tiếng đàn ” 
Âm thanh 
“ bọt nước ” 
Hình ảnh 
+ 
Cảm nhận rất riêng của Thanh Thảo về tiếng đàn của Lor -ca : đó là những âm thanh có hình khối , dường như tròn trịa , trẻ trung , nhảy nhót , lúc hiện lúc tan, nhưng tan rồi lại hiện ; mỏng manh nhưng không thể bị tiêu diệt 
C©u hái 
(?) H×nh ¶ nh “¸o choµng ® á g¾t” gîi liªn t­ëng nh ­ thÕ nµo ? 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
áo choàng đỏ gắt 
Hình ảnh gợi lên những đấu trường bò tót truyền thống của Tây Ban Nha 
Gợi hình dung về một đấu trường đặc biệt 
Khát vọng dân chủ 
Khát vọng cách tân nghệ thuật 
Nền chính trị độc tài 
Nền nghệ thuật già nua 
C©u hái 
(?) S¸u dßng th ¬ ® Çu gîi cho em liªn t­ëng nh ­ thÕ nµo vÒ h×nh ¶ nh ng­êi nghÖ sü Lorca ? 
những tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
li -la li -la li -la 
đi lang thang về miền đơn độc 
Với vầng trăng chuyếnh 
choáng 
trên yên ngựa mỏi mòn 
=> Hình ảnh của Lor -ca , người nghệ sĩ tự do, tài hoa , sống giữa thời đại bạo tàn của chế độ độc tài Frăng-cô và nền nghệ thuật già nua , vẫn ôm ấp khát vọng cách tân sáng tạo nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ , nhưng lại rất cô đơn trên hành trình lý tưởng ấy . 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
a. 6 câu đầu : 
2- Đọc hiểu nội dung - nghệ thuật 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
b. 12 dòng tiếp : Cái chết oan khuất của Lor -ca 
2- Đọc hiểu nội dung - nghệ thuật 
Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng 	 áo choàng bê bết đỏ 	 Lor -ca bị điệu về bãi bắn 	 chàng đi như người mộng du 
“ áo choàng bê bết đỏ ” 
Hình ảnh hoán dụ gợi ra cảnh Lor -ca bị hành hình đột ngột , bất ngờ 
Số phận bi thảm , bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
b. 12 dòng tiếp : 
2- Đọc hiểu nội dung - nghệ thuật 
tiếng ghi ta nâu 
bầu trời cô gái ấy 
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy 
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan 
tiếng ghi ta ròng ròng 
máu chảy 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
Tiếng ghi ta 
Nâu 
Màu quen thuộc của vỏ đàn ghi ta , màu của đất , của quê hương 
Nỗi niềm hướng tới quê hương 
Lá xanh 
Màu của sự sống tươi đẹp 
Niềm tha thiết với cuộc sống 
Tròn bọt nước vỡ tan 
Ròng ròng máu chảy 
Hình khối , dòng 
Đau đớn 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
b. 12 dòng tiếp : 
2- Đọc hiểu nội dung - nghệ thuật 
tiếng ghi ta nâu 
bầu trời cô gái ấy 
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy 
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan 
tiếng ghi ta ròng ròng 
máu chảy 
 Tiếng lòng của người nghệ sĩ Lor -ca trong khoảnh khắc bi thương : niềm yêu tha thiết quê hương , cuộc sống ; mang trong mình một tình yêu thủy chung ; và nỗi đau đớn của Thanh Thảo trước cái chết oan khuất của Lor -ca 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
c. 13 dòng cuối : Nỗi xót thương và suy tư về cuộc giã từ của Lor -ca. 
2- Đọc hiểu nội dung - nghệ thuật 
không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng 
“ Khi 
t«i 
chÕt 
h·y 
ch«n 
t«i 
 víi 
c©y 
®µn” 
Nh µ th ¬ c¸ch t©n 
biÕt thi ca cña m×nh 
mét ngµy nµo ® ã sÏ 
ng¨n c¶n nh÷ng ng­êi 
® Õn sau trong s¸ng t¹o 
nghÖ thuËt nªn ®· 
dÆn l¹i cÇn ph¶i biÕt 
ch«n nghÖ thuËt cña 
« ng ®Ó ®i tíi 
Lµ mét lêi 
di chóc sím 
-> t×nh yªu 
cña Lor -ca 
víi nghÖ thuËt , 
víi xø së 
T©y Ban Nha 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
c. 13 dòng cuối : 
2- Đọc hiểu nội dung - nghệ thuật 
không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng 
 niÒm tin vµo 
sù bÊt tö cña 
 nghÖ thuËt 
 mµ Lor -ca 
 s¸ng t¹o nªn 
 nçi tiÕc xãt 
cho hµnh tr×nh 
 c¸ch t©n nghÖ 
 thuËt dang dë 
cña ng­êi nghÖ sÜ 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
c. 13 dòng cuối : 
2- Đọc hiểu nội dung - nghệ thuật 
đường chỉ tay đã đứt 
dòng sông rộng vô cùng 
Lor -ca bơi sang ngang 
trên chiếc ghi ta màu bạc 
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước 
chàng ném trái tim mình 
vào lặng yên bất chợt 
li – la li – la li – la 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
Chiếc ghi ta màu bạc 
Màu của sự trong sạch , gợi lên sự tinh khiết , sự phản chiếu lung linh 
Là biểu tượng của sự chân thật , ngay thẳng , không chịu quỳ gối trước bất công ; sự chân thành , trung thực với chính mình , với mọi người 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
c. 13 dòng cuối : 
2- Đọc hiểu nội dung - nghệ thuật 
đường chỉ tay đã đứt 
dòng sông rộng vô cùng 
Lor -ca bơi sang ngang 
trên chiếc ghi ta màu bạc 
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước 
chàng ném trái tim mình 
vào lặng yên bất chợt 
li – la li – la li – la 
 Với hình ảnh đầy chất mộng , chất thơ , tác giả tưởng tượng sự giã từ của Lor -ca : thanh thản , đậm chất nghệ sĩ . 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
 “ li -la cßn gîi ©m thanh 
nh ­ mét có “vª” ghi ta 
- c©y ®µn mµ ng­êi ViÖt 
m×nh hay gäi lµ T©y Ban 
cÇm . Mét kh«ng khÝ 
h¬i mê ¶o, nh÷ng h×nh 
¶ nh m¬ hå , l·ng ®· ng ” 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LORCA 
	 Thanh Thảo 
II- Đọc - hiểu chú thích 
III- Đọc - hiểu văn bản 
1- Đọc - hiểu cấu trúc 
2- Đọc hiểu nội dung - nghệ thuật 
3- Đọc - hiểu ý nghĩa 
* Vẻ đẹp nội dung : V ẻ đẹp nhân văn 	 
* Vẻ đẹp nghệ thuật : 
 - Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc , cấu tứ tự sự và trữ tình . 
- Bài thơ đã toát lên vẻ đẹp th ơ Thanh Thảo - hiện đại theo phong cách tượng trưng , siêu thực . 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
II- Đọc - hiểu chú thích 
III- Đọc - hiểu văn bản 
IV- Luyện tập 
 Tổ 1+2) Em thích đoạn thơ nào trong bài thơ “ Đàn ghi ta của Lor -ca”? Hãy viết một đoạn văn nêu cảm nhận của em về đoạn thơ ấy ? 
Tổ 3+4) Vẽ sơ đồ toàn bộ nội dung và nghệ thuật của bài thơ . 
Đọc văn : 
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA 
	 Thanh Thảo 
Xin chân thành cảm ơn 
các thầy cô giáovà các em học sinh