Bài giảng Ngữ Văn Lớp 12 - Tiết 36+37: Đàn ghi ta của Lorca

Tieát 36,37 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Thanh Thaûo 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Thanh Thaûo 
Tieát 36,37 : 
Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp cuûa hình töôïng 
Lor-ca trong maïch caûm xuùc vaø suy tö ña 
chieàu vöøa saâu saéc, vöøa maõnh lieät cuûa 
Thanh Thaûo. 
2.Caûm nhaän veû ñeïp ñoäc ñaùo trong hình 
thöùc bieåu ñaït mang phong caùch hieän ñaïi. 
Muïc tieâu baøi hoïc: 
Tieát 36,37: 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Thanh Thaûo 
I. TÌM HIEÅU CHUNG: 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
1. Taùc giaû : 
1. Taùc giaû 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Thanh Thaûo 
 Qua phaàn tieåu daãn, em haõy ruùt 
ra nhöõng neùt noåi baät veà nhaø thô 
Thanh Thaûo ? 
I. TÌM HIEÅU CHUNG: 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
1. Taùc giaû : 
1. Taùc giaû 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
 Ông nổi tiếng với những bài thơ và trường ca mang diện mạo độc đáo viết về chiến tranh và thời hậu chiến, thể hiện nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại. 
 Ông dành nhiều tâm huyết cho việc đổi mới thơ Việt . 
Thanh Thaûo 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
1. Taùc giaû 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
2.Taùc phaåm: 
 Xuaát xöù: 
 trích trong taäp 
 “Khoái vuoâng ru-bich” (1985) 
2.Taùc phaåm 
- Xuaát xöù 
Khối vuông ru - bic h – những gợi ý cho sự cách tân nghệ thuật của nhà thơ Thanh Thảo 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
 Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936 ) 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a Lor-ca 
Thánh đường Sagrada Familia 
– biểu tượng của đất nước Tây Ban Nha 
Nhöõng traän ñaáu boø toùt 
Đàn ghi ta 
(Tây Ban cầm) 
 Pheâ-ñeâ-ri-coâ Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936 ) : 
  Một thiên tài : sáng chói của VH hiện đại Tây Ban Nha. 
  Một nhân cách cao đẹp : yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân, dũng cảm đấu tranh với nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ. 
  Một số phận đầy oan khuất : cái chết bi thảm 
“Khi naøo toâi cheát 
haõy vuøi thaây toâi 
cuøng vôùi caây ñaøn 
döôùi lôùp caùt 
Khi naøo toâi cheát 
haõy vuøi thaây toâi 
giöõa raëng caây cam 
vaø ñaùm baïc haø 
Khi naøo toâi cheát 
haõy vuøi thaây toâi, 
toâi xin caùc ngöôøi ñoù 
nôi moät chieác chong choùng gioù 
Khi naøo toâi cheát!” 
 Gar-xi-a Lor-ca 
“ Nhờ có những vần thơ tài hoa mang đậm chất dân gian của ông mà người ta nghe thấy tiếng hoàng hôn than khóc ánh bình minh, tiếng đàn guitare cất lên xao xuyến 
Cũng chính nhờ có thơ ông mà đất nước Tây Ban Nha hiện lên với chiều dài sâu thẳm của lịch sử, với những sắc màu độc đáo, nồng nhiệt, nhưng vẫn phảng phất đâu đó một nỗi buồn mênh mang trong tâm hồn ” 
( Lorca trong tôi – Mãi mãi là bí mật, NXB Lao động, 2004) 
“Lor-ca laø nhaø thô maø toâi heát söùc ngöôõng moä, caû veà thi ca laãn cuoäc ñôøi vaø caùi cheát ñeàu gaây cho toâi nhieàu xuùc caûm vaø aán töôïng.Chính nhöõng hình aûnh vaø nhaïc ñieäu trong nhieàu baøi thô Lor-ca ñaõ daãn daét toâi khi vieát baøi thô maø toâi coi nhö moät khuùc töôûng nieäm oâng.” 
Chủ nghĩa tượng trưng - siêu thực : 
 Xuất hiện vào đầu XX, trở thành một cuộc cách mạng trong thơ ca. 
 Thể hiện qua việc phá vỡ các khuôn mẫu tư tưởng, đánh thức khát vọng vươn dậy khỏi mọi trói buộc. 
 Hình tượng trong thơ mang tính chất đa nghĩa, liên tưởng, giàu suy tư. 
 töï do mang phong 
 caùch töôïng tröng- sieâu thöïc 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Taùc giaû 
Taùc phaåm 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a lor-ca 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
 Theå thô : 
-Theå thô 
 12 doøng keá : Lor-ca vôùi caùi 
cheát oan khuaát. 
 6 doøng ñaàu : hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân ngheä thuaät. 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
 Boá cuïc: 
 coøn laïi : nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca. 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a Lor-ca 
-Theå thô 
- Boá cuïc 
 Qua caûm nhaän ban ñaàu, haõy neâu 
noäi dung baøi thô ? Theo em, baøi 
thô ñöôïc chia laøm maáy phaàn? 
Đàn ghi ta 
(Tây Ban cầm) 
 Lôøi ñeà töø: “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” 
♥ tình yêu nghệ thuật, lẽ sống mà Lor-ca không thể rời xa. 
♥ tình yêu Tổ quốc nồng nàn. 
 chôn cây đàn không có nghĩa là phủ nhận mọi giá trị sáng tạo nghệ thuật mà mong muốn tương lai phải tiếp nối, nhân lên. 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a Lor-ca 
-Theå thô 
- Boá cuïc 
II.ÑOÏC-HIEÅU VB 
* Lôøi ñeà töø 
 di chúc: 
II. Ñoïc – hieåu vaên baûn: 
1.Hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do vôùi khaùt voïng caùch taân trong khung caûnh chính trò vaø ngheä thuaät Taây Ban Nha: 
những tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
li-la li-la li-la 
đi lang thang về miền đơn độc 
với vầng trăng chếnh choáng 
trên yên ngựa mỏi mòn 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a Lor-ca 
-Theå thô 
- Boá cuïc 
II.ÑOÏC-HIEÅU VB 
* Lôøi ñeà töø 
1. Hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân 
 Tìm những hình ảnh tượng trưng và 
 cho biết những hình ảnh đó gợi cho em 
 điều gì? 
những tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
li-la li-la li-la 
đi lang thang về miền đơn độc 
với vầng trăng chếnh choáng 
trên yên ngựa mỏi mòn 
 “những tiếng đàn ” 
“bọt nước” 
+ 
→ tiếng đàn hấp dẫn kỳ lạ : những âm thanh có hình khối : tròn trịa, mỏng manh nhưng không thể bị tiêu diệt 
1.Hình aûnh Lor-ca –ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân ngheä thuaät trong khung caûnh chính trò vaø ngheä thuaät Taây Ban Nha: 
 áo choàng đỏ gắt 
gợi những đấu trường bò tót 
gợi hình dung về một đấu trường đặc biệt 
- Khát vọng dân chủ 
- Khát vọng cách tân nghệ thuật 
- Nền chính trị độc tài 
- Nền nghệ thuật già nua 
  “lang thang, miền đơn độc, 
 vầng trăng chếnh choáng , 
 yên ngựa mỏi mòn , hát nghêu ngao ” : 
những tiếng đàn bọt nước 
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt 
li-la li-la li-la 
đi lang thang về miền đơn độc 
với vầng trăng chếnh choáng 
trên yên ngựa mỏi mòn 
1.Hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân ngheä thuaät 
 Người nghệ sĩ dân gian tự do, tài hoa, ôm ấp khát vọng cách tân nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ nhưng lại rất mong manh như một kỵ sĩ đơn độc trên hành trình lý tưởng ấy. 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a Lor-ca 
-Theå thô 
- Boá cuïc 
II.ÑOÏC-HIEÅU VB 
* Lôøi ñeà töø 
1. Hình aûnh Lor-ca – ngöôøi ngheä só töï do, khaùt voïng caùch taân 
2. Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát 
 oan khuaát: 
Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng 	 áo choàng bê bết đỏ 
Lor-ca bị điệu về bãi bắn	 chàng đi như người mộng du 
 Thân phận Lor-ca thể hiện qua những 
 hình ảnh nào? Tìm những biện pháp 
nghệ thuật đặc sắc? 
tiếng ghi ta nâu 
bầu trời cô gái ấy 
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy 
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan 
tiếng ghi ta ròng ròng 
máu chảy 
Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng 	 áo choàng bê bết đỏ 
Lor-ca bị điệu về bãi bắn	 chàng đi như người mộng du 
- Hình ảnh vừa hiện thực, tượng trưng. 
- Nghệ thuật: 
 bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn. 
 hoán dụ : “áo choàng bê bết đỏ” : gợi ra cảnh Lor-ca bị hành hình đột ngột, bất ngờ cái chết bi thảm 
 đối lập : hát nghêu ngao áo choàng bê bết đỏ 
 khát vọng hiện thực 
 cái đẹp tàn ác 
2. Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: 
tiếng ghi ta nâu 
bầu trời cô gái ấy 
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy 
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan 
tiếng ghi ta ròng ròng 
máu chảy 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: 
 Trước cái chết của Lor-ca, tác giả đã khắc họa hình ảnh 
tiếng đàn ghi ta có gì đặc biệt? Tìm những biện pháp nghệ 
thuật thể hiện? 
Tiếng ghi ta 
Nâu 
Màu của vỏ đàn, của đất, của quê hương 
Nỗi niềm hướng tới quê hương 
Lá xanh 
Màu của sự sống tươi đẹp 
Niềm tha thiết với cuộc sống 
Tròn bọt nước vỡ tan 
Ròng ròng máu chảy 
Hình khối, dòng 
đau đớn 
tiếng đàn hóa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim 
người nghệ sĩ Lor-ca. 
vỡ oà, xót xa, tức tưởi 
► âm thanh vỡ ra thành màu sắc, hình ảnh : 
Hình ảnh tượng trưng, siêu thực: 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: 
tiếng ghi ta nâu 
bầu trời cô gái ấy 
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy 
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan 
tiếng ghi ta ròng ròng 
máu chảy 
 Tiếng đàn của người nghệ sĩ Lor-ca trong khoảnh khắc bi thương: 
 - niềm yêu tha thiết quê hương, cuộc sống 
 - mang trong mình một tình yêu thủy chung 
 - nỗi đau đớn trước cái chết oan khuất 
-nhân hóa 
-ẩn dụ chuyển đổi cảm giác 
-hoán dụ 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát oan khuaát: 
Ngheä thuaät: 
► tạo ấn tượng về cái chết đầy bi phẫn 
3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà 
cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca: 
không ai chôn cất tiếng đàn 
tiếng đàn như cỏ mọc hoang 
giọt nước mắt vầng trăng 
long lanh trong đáy giếng 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a Lor-ca 
-Theå thô 
- Boá cuïc 
II.ÑOÏC-HIEÅU VB 
* Lôøi ñeà töø 
1. Hình aûnh Lor-ca.. 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát... 
3. Nieàm xoùt thöông 
Lor-ca, suy tö veà cuoäc 
 giaûi thoaùt vaø giaõ töø 
cuûa Lor-ca 
đường chỉ tay đã đứt 
dòng sông rộng vô cùng 
Lor-ca bơi sang ngang 
trên chiếc ghi ta màu bạc 
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan 
vào xoáy nước 
chàng ném trái tim mình 
vào lặng yên bất chợt 
li – la li – la li – la 
 Niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật mà Lor-ca sáng tạo. 
3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca: 
không ai chôn cất tiếng đàn 
tiếng đàn như cỏ mọc hoang 
giọt nước mắt vầng trăng 
long lanh trong đáy giếng 
“khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” 
không ai chôn cất tiếng đàn 
Nỗi buồn của tác giả vì khát vọng của Lor-ca không ai tiếp tục 
Niềm tiếc xót cái chết, hành trình cách tân nghệ thuật dang dở của Lor-ca. 
NT: so sánh, tượng trưng: 
 Đoạn thơ gợi lên trong em hình ảnh gì? Nghệ thuật có 
 gì đặc sắc? 
Tác giả suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca qua 
những hình ảnh nào? Chuỗi âm “li-la-li-la-li-la” mang ý 
nghĩa gì? 
3. Nieàm xoùt thöông Lor-ca, suy tö veà cuoäc giaûi thoaùt vaø giaõ töø cuûa Lor-ca: 
đường chỉ tay đã đứt 
dòng sông rộng vô cùng 
Lor-ca bơi sang ngang 
trên chiếc ghi ta màu bạc 
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan 
vào xoáy nước 
chàng ném trái tim mình 
vào lặng yên bất chợt 
li – la li – la li – la 
 Tác giả suy tư về sự giã từ của 
Lor-ca : đậm chất nghệ sĩ : 
  Hình ảnh tượng trưng, đầy 
chất thơ: đường chỉ tay đã đứt , 
ném lá bùa, ném trái tim mình ,.. 
→ định mệnh, cõi chết 
 cuoäc ñôøi ñôn ñoäc, ngaén nguûi nhöng maõi maõi gaén boù vôùi ngheä thuaät 
Ñöôøng chæ tay 
dòng sông 
ghi-ta bạc 
trong sạch, ngay thẳng, không quỳ gối trước bất công 
Hoa Li la (Tử đinh hương) 
  Nghệ thuật láy âm “li-la li-la li-la” : 
 - gợi hợp âm của tiếng đàn ghi ta : giàu tính nhạc 
 - gợi hình ảnh bông hoa buồn , chia li 
 - gợi chuyến đi thăm thẳm và đơn độc của người nghệ sĩ 
  Tiếng lòng tri ân sâu sắc 
 đối với nghệ sĩ, thiên tài 
 Lor-ca. 
1. Nghệ thuật :  Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình. 
 Những liên tưởng bất ngờ, nhiều so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, phép chuyển đổi cảm giác... 
III. Tông kết . 
 Hình ảnh, màu sắc gắn với cảm 
xúc và suy tưởng. 
 Phong cách tượng trưng, siêu thực 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a Lor-ca 
-Theå thô 
- Boá cuïc 
II.ÑOÏC-HIEÅU VB 
* Lôøi ñeà töø 
1. Hình aûnh Lor-ca.. 
3. Nieàm xoùt thöông 
Lor-ca.. 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát.. 
III Tổng kết 
1.Nghệ thuật 
2. Y nghĩa văn bản 
2. Ý nghĩa văn bản 
Bài thơ làm sống lại huyền thoại Ga r -xi-a Lor-ca, một nghệ sĩ tự do , cô đơn ; một cái chết đầy oan khuất ; một nhân cách cao quý, một tâm hồn bất diệt. 
Sự đồng cảm thương tiếc sâu sắc của nhà thơ . 
Ghi nhớ: SGK 
I.TÌM HIEÅU CHUNG 
Ñaøn ghi ta cuûa Lor-ca 
Taùc giaû: 
Taùc phaåm: 
- Xuaát xöù 
- Gar-xi-a Lor-ca 
-Theå thô 
II.ÑOÏC-HIEÅU VB 
* Lôøi ñeà töø 
1. Hình aûnh Lor-ca.. 
3. Nieàm xoùt thöông 
Lor-ca... 
2.Lor-ca vôùi caùi cheát.. 
III. TK 
1.Nghệ thuật 
2.Y nghĩa văn bản 
- Boá cuïc