Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 12 - Tuần 24: Chiếc thuyền ngoài xa - Tác giả: Nguyễn Minh Châu

CHIẾC THUYỀN NGOÀI XANGUYỄN MINH CHÂUGV : MINH TRUNGI. TIỂU DẪN Tác giả :- Nguyễn Minh Châu ( 1930 – 1989 ), quê ở Quỳnh Lưu, Nghệ An.- Là nhà văn quân đội, từng công tác ở nhiều nơi, sau chiến tranh ông về công tác tại Tạp chí Văn nghệ Quân đội.- Tác phẩm chính :1967Cửa Sông19871985Những vùng trời khác nhau197019721983Người đàn bà trên chuyến tàu 	tốc hànhChiếc thuyền ngoài xaNguyễn Minh Châu Nguyễn Minh Châu là cây bút tiên phong của VHVN thời kỳ đổi mới. Ông “thuộc trong số những nhà văn mở đường tinh anh và tài năng nhất của VH ta hiện nay”. (Nguyên Ngọc). Năm 2000 : ông được Nhà nước tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.2. Tác phẩm : Bố cục : 3 đoạn + “ chiếc thuyền lướt vó đã biến mất” : 2 phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh.+ “ chiếc thuyền đang chống chọi với sóng gió giữa phá” : câu chuyện của người đàn bà làng chài ở tòa án huyện.+ “ hòa lẫn trong đám đông” : tấm ảnh được chọn cho bộ lịch “Thuyền và biển”.a.Tóm tắt tác phẩm : Nhiếp ảnh PhùngPhát hiện 1Phát hiện 2Người đàn bà nên ly hônĐẩuNgười đàn bàKhông đồng ý.Trình bày lý doPhùngMàu hồng hồng của Ánh sương maiNgười đàn bà nghèo khổlam lũ bước raII. ĐỌC HIỂU :1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh :a. Phát hiện 1 : Bức tranh ấy là : “một cảnh đất trời cho”Bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổTừ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp đơn giản và toàn bích =>Một cảnh tượng tuyệt đẹp, một bức họa diệu kỳ của thiên nhiên và cuộc sống, là “quà tặng quý hiếm của hóa công”Người nghệ sĩ cảm thấy :Trong trái tim như có cái gì bóp thắt lại. Bản thân cái đẹp chính là đạo đức.Haïnh phuùc khi baét gaëp caùi ñeïp, haïnh phuùc cuûa söï khaùm phaù vaø saùng taïo. Baét gaëp caùi ñeïp, ngöôøi ngheä só thaáy mình nhö baét gaëp ñöôïc caùi taän Thieän, taän Mó; thaáy taâm hoàn mình nhö ñöôïc thanh loïc. Bản thân cái đẹp chính là đạo đức.Bóp thắt vàoBối rốiĐơn giản nhưng toàn bíchb. Phát hiện 2: - Cảnh tượng người đàn ông đánh đập vợ mình dã man+ “dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà.”+ vừa đánh vừa nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn:- Người đàn bà cam chịu nhẫn nhục, không kêu, không chống trả, cũng không chạy trốn.Mày chết đi cho ông nhờChúng mày chết đi cho ông nhờ* Thái độ của người nghệ sĩ: Kinh ngạc đến hụt hẫng“kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn” → “ vứt máy ảnh” chạy nhào tới”. Tiểu kết: Cần có khoảng cách để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nghệ thuật nhưng nếu muốn khám phá bí ẩn bên trong cuộc đời thì phải tiếp cận với đời và sống cùng cuộc đời=>Không ngờ đằng sau cái đẹp lại có cái xấu. Đừng nhầm lẫn hiện tượng với bản chất, giữa hình thức bên ngoài với nội dung bên trong không phải bao giờ cũng thống nhất. Đừng đánh giá con người, sự vật ở dáng vẻ bên ngoài, phải phát hiện ra bản chất thực sau vẻ ngoài đẹp đẽ của hiện tượng.Nếu đảo 2 phát hiện này lại có được không ?cái vỏ bọc bên ngoàiBản chất thực của đời sống?. “Nhà văn không có quyền nhìn sự vật một cách đơn giản mà nhà văn cần phấn đấu để vào các tầng nghĩa sâu của lịch sử” A. ®­a vÎ ®Ñp cña cuéc ®êi B. ®µo xíi b¶n chÊt con ng­êi C. ®­a c¸i ¸c, c¸i xÊu 	 D. ®­a c¸i ch©n, c¸i thiÖnB2. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện :- Người đàn bà kiên quyết không bỏ chồng : “con lạy quý tòa quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó”Người chồnglà chỗ dựa quan trọngtrong cuộc đờinhất làkhi biển độngChị không thểmột mình nuôi những đứa conCũng có lúcvợ chồngcon cáihòa thuận,vui vẻa. Thái độ người đàn bà khi Đẩu đề nghị chị nên ly hôn Người đàn ông ấy vốn là “một anh con trai cục tính nhưng hiền lành lắm”, “không bao giờ đánh đập vợ”b. Thái độ người đàn bà khi kể về chồngNg­êi ®µn bµ hµng chµi Ng­êi chồngN¹n nh©n cña hoµn c¶nhиng c¶m th«ng, chia sÎĐÈuPhïngTh»ng Ph¸c Ng­êi ®µn «ng vò phuThñ ph¹m g©y®au khæPh¶i lªn ¸n, ®Êu tranhChị sinh con nhiều quáNghèo khổNgười đàn ông không biết uống rượuĐÁNHVỢHạt ngọc ẩn?Tại sao người đàn bà lại đề nghị chồng lên bờ hãy đánh?Tại sao người đàn bà vái con rồi khóc?Tại sao người đàn bà lại thay đổi cách xưng hô với Đẩu và Phùng? Vì sợ tổn thương đến tâm hồn con trẻ.Đau đớn, lo sợ khi thường xuyên chứng kiến cảnh cha con coi nhau như kẻ thù. Xấu hổ, nhục nhã vì thấy người khác thương hại mình.Cảm nhận tấm lòng tốt của họ -> Chị tâm sự về cuộc đời mình.Người đàn bàĐối với chồngĐối với conĐối với phùngVị thaGiàu đức hy sinhSâu sắc, trải đờiNg­êi ®µn bµ hµng chµiT©m hån bªn trong Lam lò, r¸ch r­íiCam chÞu ®¸ng th­¬ng VÞ tha, giµu ®øc hi sinh Ch¾t chiu h¹nh phóc S©u s¾c, tr¶i ®êiXÊu, th« kÖch VÎ bÒ ngoµi -Trong đầu vị Bao Công có “một cái gì vừa mới vỡ ra” khi nghe người đàn bà tâm sự về gia cảnh => cả luật pháp và lòng tốt đều phải được đặt vào hoàn cảnh cụ thể, không thể áp dụng với mọi đối tượng. => Phải có cái nhìn đa diện, đa chiều về cuộc sống, không thể nhìn người, nhìn đời một phía, không thể nhìn vào hiện tượng để đánh giá bản chất.c.Thái độ của chánh án Đẩu : -Thái độ giận dữ khi nói về người đàn ông vũ phu. -Rất ngạc nhiên khi nghe người đàn bà nhất quyết không chịu bỏ chồng.Ng­êi ®µn «ng vò phuNg­êi ®µn bµ hµng chµiĐÈuPhïngTh»ng Ph¸cPhải có cái nhìn đa diện, nhiều chiều3. Tấm ảnh được chọn :“cái màu hồng hồng của ánh sương mai ”Người đàn bà nghèo khổ bước ra khỏi bức tranh ”Tấm ảnh được treo ở nhiều nơi, nhất là trong các gia đình sành nghệ thuật -> đó là một tấm ảnh đẹp, có giá trị nghệ thuật cao.Biểu tượng của nghệ thuật.Hiện thân của đời thực.3. Tấm ảnh được chọn :Biểu tượng của nghệ thuật.Hiện thân của đời thực.Tấm ảnh được treo ở nhiều nơi, nhất là trong các gia đình sành nghệ thuật -> đó là một tấm ảnh đẹp, có giá trị nghệ thuật cao.=> Nghệ thuật chân chính không thể tách rời cuộc sống4.Nghệ thuật Xây dựng cốt truyện :b. Nghệ thuật trần thuật :: c. Khắc hoạ nhân vật : Ngôn ngữ::hấp dẫn.sinh động.linh hoạt và sáng tạo phù hợp đặc điểm, tính cách của từng nhân vậtsắc sảo.III.TỔNG KẾT	1.Néi dung:Tõ c©u chuyÖn vÒ mét bøc ¶nh nghÖ thuËt vµ sù thËt cuéc®êi ®»ng sau bøc ¶nh, “Chiếc thuyền ngoài xa” mang ®Õn mét bµi häc ®óng ®¾n vÒ c¸ch nh×n nhËn cuéc sèng vµ con ng­êi: mét c¸ch nh×n ®a diÖn, nhiÒu chiÒu, ph¸t hiÖn ra b¶n chÊt thËt ®»ng sau vÎ bÒ ngoµi cña hiÖn t­îng.	2.NghÖ thuËt:C¸ch kh¾c ho¹ nh©n vËt, x©y dùng cèt truyÖn sinh®éng, hÊp dÉn.C¸ch sö dông ng«n ng÷ rÊt linh ho¹t, s¸ng t¹o ®· gãpphÇn lµm næi bËt t­ t­ëng chñ ®Ò cña t¸c phÈm.IV.LUYỆN TẬPPHÙNGVỢ CHỒNG HÀNG CHÀIĐẨUTHẰNG PHÁCNHÂN VẬT NÀO ANH/ CHỊ ẤN TƯỢNG NHẤT ?IV. CỦNG CỐ 1.Quan niÖm nghÖ thuËt cña nhµ văn nµo d­íi ®©y cã ®iÓmkh¸c c¬ b¶n so víi quan niÖm nghÖ thuËt cña NguyÔn MinhCh©u trong truyÖn ng¾n ChiÕc thuyÒn ngoµi xa:A. “NghÖ thuËt kh«ng ph¶i lµ ¸nh trăng lõa dèi, nghÖ thuËt kh«ng nªn lµ ¸nh trăng lõa dèi, nghÖ thuËt cã thÓ chØ lµ tiÕng ®au khæ kia tho¸t ra tõ kiÕp lÇm than” (Nam Cao).“C¸c «ng muèn tiÓu thuyÕt cø lµ tiÓu thuyÕt. T«i vµ những ng­êi cïng chÝ h­íng nh­ t«i muèn tiÓu thuyÕt ph¶i lµ sù thËt ë ®êi” (Vò Träng Phông)“NghÖ thuËt kh«ng ph¶i lµ sù m« t¶ thùc t¹i cã thùc mµ lµ sù tìm tßi ch©n lý, lý t­ëng” (G.Xăng)D. “Văn häc lµ cuéc ®êi. Văn häc sÏ kh«ng lµ gì c¶ nÕu kh«ng vì cuéc ®êi mµ cã. Cuéc ®êi lµ n¬i xuÊt ph¸t, còng lµ ®Ých ®i tíi cña văn häc” (Tè Hữu)CIV. Cñng cè, kiÓm tra, ®¸nh gi¸2. Dùa vµo bµi häc, hoµn thµnh ph¸t biÓu sau ®©y cña nhµ văn NguyÔn Minh Ch©u : “Nhµ văn kh«ng cã quyÒn nhìn sù vËt mét c¸ch ®¬n gi¶n vµ nhµ văn cÇn phÊn ®Êu ®Ó . .......... vµo c¸c tÇng s©u lÞch sö”A. ®­a vÎ ®Ñp cña cuéc ®êi B. ®µo xíi b¶n chÊt con ng­êiC. ®­a c¸i ¸c, c¸i xÊu 	D. ®­a c¸i ch©n, c¸i thiÖnBChiếc thuyền ngoài xa