Bài giảng môn Ngữ Văn 12 - Tuần 19: Vợ chồng A Phủ (trích)

VỢ CHỒNG A PHỦ 
- TÔ HOÀI - 
NỘI DUNG BÀI HỌC 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG 
II. Đọc hiểu văn bản 
III. TỔNG KẾT 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả: Tô hoài (1920-2014) 
- Cuộc đời 
√ Tên khai sinh là Nguyễn Sen 
√ Quê quán: Hà Nội 
√ Sinh ra trong gia đình thợ thủ công 
 Con đường văn học 
√ Sáng tác nhiều thể loại, có khối lượng tác phẩm khá đồ sộ: gần 200 đầu sách 
√ Có vốn hiểu biết sâu sắc, phong phú về phong tuc, tập quán của nhiều vùng khác nhau 
√ Là nhà văn lớn, sáng tác nhiều thể loại. 
√ Sáng tác thiên về diễn tả nhũng sự thật đời thường. 
Vị trí và phong cách sáng tác 
- Năm 1996, được Nhà nước tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về 
Văn học nghệ thuật 
"Viết văn là một quá trình đấu tranh để nói ra sự thật. Dù là sự thật thì không tầm thường, cho dù phải đập vỡ những thần tượng trong lòng người đọc". 
Một số tác phẩm tiêu biểu 
 Dế Mèn phiêu lưu kí (1941) 
Ổ chuột (1942) 
Nhà nghèo (1944) 
Truyện Tây Bắc (1953) 
Miền Tây (1967) 
2. Tác phẩm: Vợ chồng A Phủ 
a Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác. 
- Xuất xứ: In trong tập truyện Tây Bắc - được tặng giải Nhất - Giải thưởng Hội văn nghệ Việt Nam (1954 - 1955). 
 - Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ là tác phẩm đặc sắc trong tập Truyện Tây Bắc (1953) . Đó là kết quả của chuyến đi tham dự chiến dịch giải phóng Tây Bắc của nhà văn Tô Hoài mà tác giả đã "cùng ăn, cùng ở, cùng làm" với đồng bào dân tộc Tây Bắc trong suốt 8 tháng . 
b. Tóm tắt tác phẩm 
Tác phẩm kể về cuộc đời của đôi trai gái người Mèo là Mị và A Phủ. Mị là một cô gái trẻ, đẹp. Cô bị bắt làm vợ A Sử - con trai thống lý Pá Tra để trừ một món nợ truyền kiếp của gia đình. Lúc đầu, suốt mấy tháng ròng, đêm nào Mị cũng khóc, Mị định ăn lá ngón tự tử nhưng vì thương cha nên Mị không thể chết. Mị đành sống tiếp những ngày tủi cực trong nhà thống lí. Mị làm việc quần quật khổ hơn trâu ngựa và lúc nào cũng “lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”. Mùa xuân đến, khi nghe tiếng sáo gọi bạn tình thiết tha Mị nhớ lại mình còn trẻ, Mị muốn đi chơi nhưng A Sử bắt gặp và trói đứng Mị trong buồng tối. A Phủ là một chàng trai nghèo mồ côi, khoẻ mạnh, lao động giỏi. Vì đánh lại A Sử nên bị bắt, bị đánh đập, phạt vạ rồi trở thành đầy tớ không công cho nhà thống lí. Một lần, do để hổ vồ mất một con bò khi đi chăn bò ngoài bìa rừng nên A Phủ đã bị thống lí trói đứng ở góc nhà. Lúc đầu, nhìn cảnh tượng ấy, Mị thản nhiên nhưng rồi lòng thương người cùng sự đồng cảm trỗi dậy, Mị cắt dây cởi trói cho A Phủ rồi theo A Phủ trốn khỏi Hồng Ngài Cả hai chạy trốn thật nhanh đến Phiềng Sa rồi kết duyên thành vợ thành chồng. A Phủ gia nhập với cách mạng kết thân với các cán bộ A Châu và A Phủ cùng nhau chống giặc Pháp xâm lược, bảo vệ quê hương 
 (1) Mị là một cô gái xinh đẹp, yêu đời,có khát vọng tự do, hạnh phúc nhưng bị bắt về làm con dâu gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra. 
 (2) Lúc đầu Mị phản kháng nhưng dần dần trở nên tê liệt, "lùi lúi như con rùa nuôi trong xó cửa". 
 (3) Đêm tình mùa xuân đến, Mị Muốn đi chơi nhưng lại bị A Sử (chồng Mị) trói đứng vào cột nhà. 
 (4) A Phủ đánh A Sử nên bị bắt, bị phạt vạ và trở thành kẻ ở trừ nợ cho nhà thống lí. 
 (5) Không may hổ vồ mất một con bò, A Phủ đã bị đánh bị trói đứng vào cột đến gần chết. 
 (6) Mị đã cắt dây trói cho A Phủ, hai người chạy chốn đến Phiềng Sa. 
 (7) Mị và A Phủ được giác ngộ cách mạng, trở thành du kích. 
II. Đọc - hiểu văn bản 
1. Nhân vật Mị. 
a. Sự xuất hiện của Mị (đoạn mở đầu) 
- Hình ảnh: Một cô con gái " ngồi quay sợi gai trước cửa tảng đá, cạnh tàu ngựa" . 
" Lúc nào cũng vậy, dù quay sợi, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối, cô ấy cũng măt, mặt buồn rười rượi". 
Âm thầm, lẻ loi, Cuộc đời không bằng phẳng, uất ức, sống như vật vô tri, vô giác Cách giới thiệu nhân vật ấn tượng dẫn dắt người đọc vào hành trình tìm hiểu số phận của nhân vật 
b. Mị có phẩm chất tốt đẹp(Trước khi làm dâu gạt nợ) nhà thống lí Pá Tra. 
- Là một cô gái trẻ đẹp, có tài thổi sáo. 
"Trai đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị". 
"Mị thổi sáo giỏi, Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị" 
- Là người con hiếu thảo, tự trọng , không ham giàu sang phú quý 
" Con nay đã biết cuốc nương làm ngô, con phải làm nương ngô giả nợ thay cho bố, bố đừng bán con cho nhà giàu" 
L à một người khao khát yêu tự do, yêu đời, muốn làm chủ cuộc đời mình . Mị như một bông hoa rừng rực rỡ. Phẩm chất tốt đẹp đáng quý, đáng trân trọng. 
=> Trước khi lấy chồng, Mị là cô gái phơi phới, trẻ trung, yêu đời, tâm hồn đầy khát khao, Mị có đủ phẩm chất để trở thành một cô gái hạnh phúc. 
 c. Cuộc đời cực nhục, khổ đau của Mị (Khi về làm dâu nhà thống lí ) 
Nguyên nhân : Mị bị bắt về làm dâu gạt nợ. 
- Bị bóc lột sức lao động: Mị bị bắt làm đủ mọi việc: hái thuốc phiện, giặt đay, xe đay, bẻ bắp, hái củi, bung ngô và lúc nào đôi bàn tay cũng phải tước sợi 
=>Bị biến thành một thứ công cụ lao động là nỗi cực nhục mà Mị phải chịu đựng. 
Mị bị bóc lột thậm tệ, Mị bị đối xử như một nô lệ, không được đối xử như một con người, thua cả ngựa trâu, : “Con trâu, con ngựa làm còn có lúc, đêm nó đứng nhai cỏ, gãi chân, đàn bà con gái trong nhà này vùi vào việc cả đêm lẫn ngày 
Bị đánh đập tàn nhẫn: Mị bị A Sử trói đứng vào cột nhà, bị đá vào mặt, bị đánh ngã dúi vào bếp lửa, Mị bị hành hạ dã man như thời trung cổ. 
 Chịu nỗi đau khổ về tinh thần : 
+ Bị giam cầm trong căn phòng "kín mít, có một chiếc cửa sổ một lỗ vuông bằng bàn tay. Lúc nào trông ra cũng chỉ thấy trăng trắng, không biết là sương hay là nắng" Bằng hàng loạt những hình ảnh so sánh, ẩn dụ, tác giả gợi ám ảnh về một nhà tù rùng rợn mà ở đó Mị là một tù nhân đáng thương, có số phận bị thảm 
=>Sống với trạng thái gần như đã chết 
+B ị cúng trình ma nhà thống lý nên Mị nghĩ rằng mình chỉ con rũ xác ở đây thôi. Bọn chúng đã mượn mê tín và thần quyền để khống chế Mị, buộc cô phải cam chịu, nhẫn nhục đến trọn đời. "Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi 
 "Bây giờ Mị tưởng mình cũng là con trâu, cũng là con ngựa ( ...) ngựa chỉ biết ăn cỏ, biết đi làm mà thôi”; "Mỗi ngày Mị không nói, lùi lùi như con rùa nuôi trong xó cửa." 
 + 
- Thái độ của Mị 
Có thể nói, Mị Sống tăm tối, nhẫn nhục, đau khổ, Mị tê liệt về tinh thần, buông xuôi theo số phận, bị tê liệt toàn bộ ý chí đấu tranh, không còn ý thức về quyền làm người. Qua Mị, tác giả tố cáo chế độ phong kiến miền núi tàn nhẫn, vô nhân đạo, khinh rẻ con người, đẩy con người tới kiếp ngựa trâu. 
c Sức sống tiềm tàng mãnh liệt của Mị. 
*Lần thứ nhất 
Mị phản kháng quyết liệt 
+ "Có đến hàng mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc"... 
+ Mị tính chuyện ăn lá ngón để tìm sự giải thoát 
+ Vì lòng hiếu thảo nên phải nén nỗi đau riêng, quay trở lại nhà thống lí. 
* Lần thứ 2: Cảnh đêm tình mùa xuân ở Hồng Ngài 
Ngoại cảnh tác động vào mọi giác quan của Mị 
“+ Hồng Ngài năm ấy ăn tết giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội.+ Nhưng trong các làng Mèo Đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe như những con bướm sặc sỡ“ 
“+Đám trẻ đợi tết, chơi quay cười ầm trên sân chơi trước nhà.." Những hình ảnh của thị giác, thính giác, xúc giác đã tập trung vào để đánh thức Mị. Mị bắt đầu có cảm xúc chứ không tê liệt như trước nữa. 
- Tiếng sáo và men say đã khơi gợi tâm hồn Mị: 
 Mị nghe tiếng sáo gọi bạn "Vọng lại thiết tha, bồi hồi" . Mị ngồi nhẩm bài hát của người đang thổi: Tâm hồn Mị bắt đầu xao xuyến, thiết tha 
“ 
 Mày có con trai con gái rồi 
 Mày đi làm nương 
 Ta không có con trai con gái 
 Ta đi tìm người yêu" 
+ Mị uống rượu và “uống ừng ực từng bát” như uống mọi căm hận, khát khao vào lòng. 
Mị lịm mặt ngồi đấy, lòng Mị đang sống về ngày trước 
+ Men say và tiếng sáo gọi bạn ở đầu làng làm Mị sống lại thời con gái 
+ Nhớ lại kỉ niệm ngọt ngào của quá khứ: thổi sáo, thổi lá giỏi, "có biết bao người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị". 
 + "...Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước... Mị muốn đi chơi...“ 
-> Ý thức về quyền sống và quyền được hưởng hạnh phúc của một con người đã sống lại trong Mị. 
 + Mị ý thức được cảnh ngộ éo le của mình “A Sử với Mị không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau” 
Mị muốn chết "Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa. Nhớ lại chỉ thấy ứa ra" 
➞ Mị đã ý thức được tình cảm đau xót của mình 
- Trong đầu Mị vẫn còn đang rập rờn tiếng sáo 
 "Anh ném pao, em không bắt 
Em không yêu quả pao rơi rồi" 
➞ Tiếng sáo biểu tượng cho khát vọng tình yêu tự do đã thổi bừng lên ngọn lửa tâm hồn Mị. 
 Tiếng sáo gọi bạn yê u vẫn lơ lửng ngoài đường thôi thúc Mị, khiến cô hành động như một người tự do "lấy ống mỡ xắn một 
 miếng bỏ thêm vào đĩa dầu cho sáng“ 
"quấn lại tóc, với tay lấy cái váy hoa vắt ở phia trong vách" 
√ 
➞ Mị muốn được đi chơi xuân, hành động đó thể hiện rõ khát vọng sống mãnh liệt tưởng chừng như đã chết này. 
Tâm trạng và hành động của Mị bị A Sử trói đứng: 
+A Sử lấy thắt lưng trói hai tay Mị, xách thúng sợi đay trói vào cột nhà, tóc xoã xuống, không cúi, không nghiêng đầu được 
+ "Trong bóng tối, Mị đứng im lặng, như không biết mình đang bị trói. Hơi rượi còn nồng nàn. Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi..." 
 + "Mị vùng bước đi. Nhưng tay chân đau không cựa được, nghĩ mình không bằng con trâu, ngựa..." ⇢ Khát vọng đi chơi xuân đã bị chặn đứng. 
 + "Mị nín khóc, Mị lại bồi hồi (...). Lúc lại nồng nàn tha thiết nhớ ( ). Mị lúc mê lúc tỉnh “ 
Đến sáng Mị bừng tỉnh và cựa quậy xem mình còn sống hay đã chết 
Tâm trạng lo sợ đã thể hiện ý thức về sự sống . Sức sống đã trỗi dậy trong lòng Mị để sau này có những hành động mạnh mẽ quyết liệt vượt lên thoát khỏi cảnh nô lệ, khổ đâu 
➞ Tô Hoài đặt sự hồi sinh của Mị vào tình huống bi kịch: khát vọng mãnh liệt >< hiện thực phũ phàng , khiến cho sức sống của Mị càng thêm mãnh liệt. 
➡ Tư tưởng nhà văn 
 Sức sống của con người cho dù bị dẫm đạp, trói buộc nhưng vẫn luôn âm ỉ và có cơ hội là bừng lên. 
* Tâm trạng và hành động của Mị khi thấy A Phủ bị trói đứng trong đêm đông 
 -Khái quát về A Phủ bị trói : - A Phủ là một người nông dân nghèo, vì tội đánh con quan nên bị bắt về làm nô lệ nhà thống lý. 
- A Phủ chăn bò và để hổ ăn thịt mất một con bò nên bị thống lý bắt trói đứng vào cột mấy ngày liền. 
 -Những đêm mùa đông trên núi cao Mị dậy thổi lửa hơ tay Cô đơn: Làm bạn với ngọn lửa. 
- Tủi nhục: Nhiều lần bị A Sử đánh khi ngồi sưởi ấm. 
- A Phủ bị trói gần nơi bếp lửa của Mỵ. 
 - Lúc đầu khi chứng kiến A Phủ bị trói "Mị vẫn thản nhiên thổi 
lửa hơ tay" “Nếu A Phủ có là cái xác chết đứng đấy thì cũng thế thôi. Mị chỉ biết còn ở với ngọn lửa” . 
- Đây là trạng thái vô cảm, vô hồn trước nỗi đau của đồng loại, là chứng tích của tình trạng quen với đau khổ nên đã bị tê liệt những xúc cảm trong tâm hồn. 
- Khi nhìn thấy "một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại..." của A Phủ: Mị thức tỉnh dần. 
 + "Mị chợt nhớ lại đêm năm trước A Sử trói Mị ", "Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được" 
➞ Mị đang thương thân. Rồi Mị sẻ chia, đồng cảm với những ai có nỗi đau giống mình. Mị thông cảm với nỗi đau của A Phủ nên đã hành động mang tính tất yếu: cắt dây trói cứu A Phủ. Khi lòng thương người lớn hơn sự thương thân thì người ta có thể hy sinh chính bản thân mình 
- Nhận thức được tội ác của nhà thống lí: 
 "Trời ơi nó bắt trói đứng người ta đến chết. Chúng nó thật độc ác..." 
+ Thương cảm cho A Phủ 
 "Cơ chửng chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét" 
➞ Từ lạnh lùng vô cảm, dần dần Mị nhận ra nỗi đau khổ của mình và của người khác. 
+ Mị lo sợ hốt hoảng, tưởng tượng khi A Phủ đã trốn được 
 "lúc ấy bố con Pá Tra sẽ bảo là Mị cởi trói cho nó. Mị liền phải trói thay vào đấy. Mị phải chết trên cái cọc ấy" 
➙ Nỗi sợ như tiếp thêm sức mạnh cho Mị đến hành động 
- Mị liều lĩnh hành động: cắt dây mây của A Phủ 
 "Mị rón rén bước lại Mị rút con dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây " 
➞ Hành động bất ngờ nhưng hợp lí: Mị dám hi sinh vì cha mẹ, dám ăn lá ngon tự tử nên cũng dám cứu người. Tình thương chiến thắng nỗi sợ hãi. 
=> Hành động này mang ý nghĩa là sự giải thoát cho đồng loại 
 + " Mị đứng lặng trong bóng tối. Rồi Mị cũng vụt chạy ra“ 
➞ Là hành động tất yếu: 
Đó là con đường giải thoát duy nhất, cứu người cũng là tự cứu mình. thể hiện khát vọng sống mạnh mẽ của Mỵ. 
 =>Thông qua diễn biến tâm lý và hành động của Mỵ trong đêm cởi trói cho A Phủ tác giả phát hiện ra sức sống tiềm tàng, mãnh liệt của Mỵ.Điều này góp phần thể hiện sâu sắc giá trị nhân đạo của tác phẩm. 
 + Lên án chính sách cai trị đọc ác, dã man của bọ địa chủ vùng rừng núi Tây Bắc. 
 + Cảm thông và chia sẽ trước đời sống tủi nhục của người nô lệ. 
 + Đề cao những phẩm chất và khát vọng của người nông dân - nô lệ và vạch ra con đường đấu tranh tự giải phóng đến với cách mạng của họ. 
⇛ Tài năng của nhà văn trong miêu tả tâm lí nhân vật: 
Diễn biến tâm lí tinh tế được miêu tả từ nội tâm đến hành động. 
2. Nhân vật A Phủ. 
a. Số phận bất hạnh của A Phủ: 
- 10 tuổi bị bắt đem bán đổi lấy thóc của người Thái, sau đó trốn thoắt và lưu lạc đến Hồng Ngài. 
- Từ nhỏ mồ côi cha mẹ, không người thân thích, sống sót qua nạn dịch 
 b. Tính cách đặc biệt của A Phủ : 
- Gan góc từ bé: 
"A Phủ mới mười tuổi, nhưng A Phủ gan bướng, không chịu ở dưới cánh đồng thấp, A Phủ trốn lên núi lạc đến Hồng Ngài" 
-A Phủ là một thanh niên khỏe khoắn, chăm chỉ. 
 - "chạy nhanh như ngựa", "biết đúc lưỡi cày, biết đục cuốc, lại cày giỏi và đi săn bò tót rất bạo“. Vừa lớn đã biết đục cuốc, làm mương, săn bò tót 
- Hoàn cảnh: rất nghèo , không lấy nổi vợ vì phép làng và tục lệ cưới xin ngặt nghèo. 
- 
-Y êu tự do, ghét bất công và có sức phản kháng mãnh liệt: 
 Không sợ cường quyền, kẻ ác, không sợ cả cái chết : dám đánh con quan, sẵn sàng trừng trị kẻ ác: 
"Một người to lớn chạy vụt ra vung tay ném con quay rất to vào mặt A Sử ( ). Nó vừa kịp bưng tay lên. A Phủ đã xộc tới, nắm cài vòng cổ, kéo dập đầu xuống, xé vải áo, đánh tới tấp. + Chịu đòn, chịu phạt không hé răng nửa lời. 
+ Khi bị trói, nhay đứt hai vòng dây mây, khi được giải thoát, vùng dậy chạy lao vào đêm tối. 
=>Tinh thần phản kháng là cơ sở cho việc giác ngộ Cách mạng nhanh chóng sau này. 
- Vì đánh con quan, A Phủ bị đánh đập, bị phạt vạ và trở thành nô lệ để trả nợ nhà thống lí Pá Tra. 
+ Phải làm việc cực nhọc, bị đối xử tàn nhẫn: bị đánh, bị trói đứng vào cột, bị bỏ đói đến gần chết 
- Trở thành nạn nhân của cường quyền, ác bá: 
+ Vì đánh con quan, A Phủ bị đánh đập, bị phạt vạ và trở thành nô lệ để trả nợ nhà thống lí Pá Tra. 
+ Phải làm việc cực nhọc, bị đối xử tàn nhẫn: bị đánh, bị trói đứng vào cột, bị bỏ đói đến gần chết 
A Phủ là hình ảnh tiêu biểu cho số phận và con đường đi theo cách mạng của thanh niên nghèo miền núi. 
 Việc Mị và A Phủ chạy đến Phiềng Sa, nên duyên chồng vợ và được cán bộ cách mạng A Châu giác ngộ, đi theo du kích đánh Pháp, làm lại cuộc đời vừa phản ánh hiện thực, vừa thể hiện ước mơ của đồng bào Tây Bắc khi ánh sáng cách mạng soi thấu cuộc đời tăm tối của họ. Đó cũng là khía cạnh mới của chủ nghĩa nhân đạo trong văn học Việt Nam sau Cách mạng Tháng 8: nhà văn không chỉ giải thích hiện thực mà còn góp phần cải tạo hiện thực, chỉ ra con đường giải phóng cho nhân loại cần lao. 
⇛ Nghệ thuật xây dựng nhân vật rất đặc trưng: 
- Nét khác nhau giữa hai nhân vật: 
 + Mị: được khắc họa với sức sống tiềm tàng bên trong tâm hồn. 
 + A Phủ: được nhìn từ bên ngoài, tính cách được bọc lộ ở hành động, vẻ đẹp hiện lên qua sự gan góc, táo bạo, mạnh mẽ. 
- Nét giống nhau 
 + Tính cách của những người dân lao động miền núi 
 + Mị: Bề ngoài lặng lẽ, âm thầm, nhẫn nhục nhưng bên trong luôn sôi nổi, ham sống, khao khát tự do và hạnh phúc 
 + A Phủ: Táo bạo, gan góc mà chất phác, tự tin. 
⇛ Cả hai: là nạn nhân của bọn chúa đất, quan lại tàn bạo nhưng trong họ tiềm ẩn sức mạnh phản kháng mãnh liệt 
III. Tổng kết: 
1.Giá trị nhân đạo sâu sắc 
 - Cảm thông sâu sắc với nỗi khổ vật chất và nỗi khổ tinh thần của các nhân vật Mị và A Phủ dưới chế độ thống trị của phong kiến miền núi. 
 - Khám phá sức mạnh tiềm ẩn của những nạn nhân: khát khao hạnh phúc, tư do và khả năng vùng dậy để tự giải phóng. 
- Tố cáo sự tàn ác của giai cấp thống trị và lên án những tập tục cổ hủ của người Mèo. 
- Ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người lao động 
2.Giá trị hiện thực 
- Phản ánh cuộc sống tủi nhục, đắng cay của đồng bào các dân tộc Tây Bắc dưới ách cai trị của thực dân, phong kiến. 
Phơi bày bản chất tàn bạo của xã hội PK miền núi. 
Tố cáo sự tàn ác của giai cấp thống trị và lên án những tập tục cổ hủ của người Mèo. 
- Giá trị hiện thực còn được thể hiện qua cách thức nắm bắt quy luật đấu tranh xã hội: có áp bức, có đấu tranh, có thống trị bạo tàn có vùng lên quật cường. 
 Phản ánh cuộc sống khổ nhục, tối tăm của người dân lao động 
miền núi Tây Bắc dưới ách thống trị của bọn thực dân và chúa đất phong kiến. 
3. Chủ đề. 
 Thể hiện lòng thông cảm và sự trân trọng những khát khao tự do và ý thức tự giải phóng của họ. 
4 . Nghệ thuật 
- Khắc họa nhân vật: sống động và chân thực. 
 - Miêu tả tâm lí nhân vật : sinh động, đặc sắc (diễn biến tâm trạng của Mị trong đêm tình mùa xuân và đêm Mị cắt dây trói cho A Phủ). 
 - Vận dụng tinh tế những hiểu biết về phong tục tập quán, con người miền núi để tổ đậm cuộc sống của người dân nơi đây trước Cách mang. 
Nghệ thuật kể chuyện: uyển chuyển, linh hoạt, mang phong cách truyền thống nhưng đầy sáng tạo (kể theo trình tự thời gian nhưng có đan xe hồi ức, vận dụng kĩ thuật đồng hiện của điện ảnh...). 
 Ngôn ngữ: giản dị, phong phú, đầy sáng tao, mang bản sắc riêng. 
Giọng điệu: trữ tình, lôi cuốn người đọc 
Bút pháp miêu tả: tả cảnh, tả phong tục, tả nội tâm 
Ngôn ngữ biểu cảm, giọng văn nhẹ nhàng 
Bài tập 
Dòng nào nhận xét chính xác nhất về nhà văn Tô Hoài: 
a. Là cây bút hiện thực phê phán nổi tiếng 
b. Nhà văn trữ tình lãng mạn trong nhóm “Tự lực văn đoàn” 
c. Nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm đạt kỉ lục trong văn học hiện đại Việt Nam 
 d. Là người đôn hậu tinh tế trước mọi biến đổi của cuộc đời 
2. Trong truyện, trước khi về làm dâu gạt nợ nhà thống lí Pá Tra, Mị là một cô gái 
a.Gan dạ, dũng cảm 
b.Kiên cường, hiếu thảo 
c. Yêu lao động, giàu lòng thương người, đảm đang tháo vát 
d.Xinh đẹp, tài năng, chăm chỉ, hiếu thảo, khao khát tự do 
3. Việc so sánh Mị với “con rùa lùi lũi nuôi trong xó cửa, Mị không bằng kiếp con trâu con ngựa” có ý nghĩa: 
a. Chỉ sự vất vả cực nhọc của Mị 
b. Chỉ công việc nặng nhọc nhà thống lí 
c. Nỗi đau khổ mà Mị phải gánh chịu 
d. Nhấn mạnh kiếp người của Mị giống như là kiếp con vật