Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Chương IV - Bài 18: Chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp

HƯỚNG DẪN LÀM BÀI TẬP 
QUY LUẬT DI TRUYỀN 
NGUYEN DUC ANH - TUMP 
7 QUY LUẬT DI TRUYỀN 
1. Quy luật phân li. 
(1 gene quy định 1 tính trạng) 
2. Quy luật phân li độc lập. 
(mỗi gene quy định một tính trạng) 
3. Quy luật tương tác gene. 
(nhiều gene quy định một tính trạng) 
4. Quy luật liên kết gene. 
(các gene cùng nằm trên 1 NST) 
5. Quy luật hoán vị gene. 
(các gene cùng nằm trên 1 NST có TĐC) 
6. Quy luật liên kết giới tính. 
(các gene nằm trên NST giới tính) 
7. Quy luật di truyền ngoài nhân. 
(gene nằm ngoài TBC( ti thể, lục lạp) 
Trội hoàn toàn 
Trội không hoàn toàn 
Đồng trội 
Gene đa allele 
Tương tác bổ sung 
Tương tác cộng gộp 
Gene trên vùng tương đồng 
Gene trên X vùng không tương đồng 
Gene trên Y vùng không tương đồng 
Gene gây chết 
CÁC DẠNG BÀI TẬP DI TRUYỀN 
DẠNG 1. BÀI TOÁN THUẬN 
CHO THÔNG TIN CỦA BỐ MẸ, CHO QUY LUẬT DI TRUYỀN,.... 
DẠNG 2. BÀI TOÁN NGHỊCH 
CHO BIẾT KẾT QUẢ CỦA PHÉP LAI (CHO ĐỜI CON)... 
- SỐ LOẠI GIAO TỬ, TỈ LỆ GIAO TỬ.... 
- SỐ LOẠI KIỂU GEN, KIỂU HÌNH... 
- TỈ LỆ PHÂN LI KIỂU GEN, KIỂU HÌNH... 
- TỈ LỆ MỘT LOẠI KIỂU GEN, KIỂU HÌNH... 
- TỈ LỆ PHÂN LI KIỂU GEN, KIỂU HÌNH... 
- TỈ LỆ MỘT LOẠI KIỂU GEN, KIỂU HÌNH... 
- KIỂU GEN, KIỂU HÌNH CỦA BỐ MẸ 
- QUY LUẬT DI TRUYỀN CHI PHỐI 
- TẦN SỐ HOÁN VỊ GEN... 
Bước 1. 
X ác định trội lặn – quy ước gen 
Bước 2. 
X ác định QLDT chi phối tính trạng 
Bước 3. 
X ác định kiểu gen của bố mẹ 
Bước 4. 
X ác định yêu cầu của đề bài 
1| Xác định trội lặn – QƯG. 
2| Xác định QLDT chi phối. 
3| Xác định kiểu gen bố mẹ. 
4| Xác định yêu cầu đề bài. 
1| Xác định trội lặn – QƯG. 
2| Xác định QLDT chi phối. 
3| Xác định kiểu gen bố mẹ. 
4| Xác định yêu cầu đề bài. 
GIAO PHẤN 
TỰ THỤ PHẤN 
P tương phản 
=> F1: 100% giống một bên 
 Tính trạng đó là tính trạng trội 
 P thuần chủng 
Nếu đề bài cho sẵn quy ước gen Tóm tắt quy ước gen 
Ví dụ 2 . Ở cà chua, xét một gen có hai alen trội lặn hoàn toàn. Cho lai cây hoa đỏ với cây hoa vàng thu được F1 có 100% cây hoa đỏ... 
Ví dụ 1 . Ở cà chua, alen A quy định quả đỏ trội hoàn toàn so với alen a quy định quả vàng ....... 
Đề bài cho sẵn quy ước gen. 
Quy ước gen: 
Alen A quy định quả đỏ. Alen a quy định quả vàng. 
Hoặc đơn giản: A-đỏ >> a-vàng . 
Đề bài chưa cho quy ước gen. 
Biện luận: 
Ta có: P tương phản hoa đỏ x hoa vàng F1 100% hoa đỏ. Suy ra, hoa đỏ là trội so với hoa vàng. 
Quy ước gen: A-đỏ >> a-vàng . 
1| Xác định trội lặn – QƯG. 
2| Xác định QLDT chi phối. 
3| Xác định kiểu gen bố mẹ. 
4| Xác định yêu cầu đề bài. 
Các quy luật di truyền chi phối 
1| Quy luật phân li – xét 1 tính trạng. 
2| Quy luật phân li độc lập – xét từ 2 tính trạng trở lên. 
3| Quy luật tương tác gen – xét 1 tính trạng. 
4| Liên kết gen – xét 2 tính trạng. 
5| Hoán vị gen – xét 2 tính trạng. 
6| Di truyền liên kết giới tính. 
7| Di truyền ngoài nhân (di truyền TBC). 
MỘT SỐ CƠ SỞ TRONG BIỆN LUẬN QUY LUẬT DI TRUYỀN: 
- Số tổ hợp = số loại giao tử đực x số loại giao tử cái . 
- Số loại kiểu hình ở đời con. 
- Tỉ lệ các loại kiểu hình. 
- Biến dị tổ hợp. 
- Kiểu hình có ít kiểu gen nhất (thường là kiểu hình lặn). 
CÁC BƯỚC BIỆN LUẬN QUY LUẬT DI TRUYỀN: 
(1) - TÁCH CẶP – XÉT RIÊNG TỪNG CẶP TÍNH TRẠNG. 
? tính trạng phân bố đều ở hai giới không. 
PHÂN BỐ ĐỀU 
PHÂN BỐ KHÔNG ĐỀU 
- QL phân li 
- QL phân li độc lập 
- QL liên kết gen 
- QL hoán vị gen 
- QL di truyền ngoài nhân 
- QL di truyền liên kết giới tính. 
CÁC BƯỚC BIỆN LUẬN QUY LUẬT DI TRUYỀN: 
(1) - TÁCH CẶP – XÉT RIÊNG TỪNG CẶP TÍNH TRẠNG. 
? tính trạng phân bố đều ở hai giới không. 
(2) - XÉT CHUNG TẤT CẢ CÁC TÍNH TRẠNG: 
? Tỉ lệ kiểu hình chung giống/khác tích tỉ lệ các tính trạng hợp thành nó. 
? Số tổ hợp tăng hay giảm . 
? Số loại kiểu hình có xuất hiện đủ không, tỉ lệ như thế nào? 
? Có xuất hiện biến dị tổ hợp không 
CÁC BƯỚC BIỆN LUẬN QUY LUẬT DI TRUYỀN: 
(1) - TÁCH CẶP – XÉT RIÊNG TỪNG CẶP TÍNH TRẠNG. 
? tính trạng phân bố đều ở hai giới không. 
(2) - XÉT CHUNG TẤT CẢ CÁC TÍNH TRẠNG: 
? Tỉ lệ kiểu hình chung giống/khác tích tỉ lệ các tính trạng hợp thành nó. 
? Số tổ hợp tăng hay giảm . 
? Số loại kiểu hình có xuất hiện đủ không, tỉ lệ như thế nào? 
? Có xuất hiện biến dị tổ hợp không 
1| Xác định trội lặn – QƯG. 
2| Xác định QLDT chi phối. 
3| Xác định kiểu gen bố mẹ. 
4| Xác định yêu cầu đề bài. 
(1) – GỘP TẤT CẢ CÁC CẶP GEN LẠI SẼ THÀNH KGEN CỦA BỐ MẸ. 
VD: (Aaxaa)(BbxBB)(DdxDd) = AaBbDd x aaBBDd 
Chú ý: bám sát vào kiểu hình đề bài cho 
(2) – ĐỐI VỚI LKG VÀ HVG 
? Xác định bố mẹ dị hợp 2 cặp là dị đều hay dị chéo 
Dựa vào kiểu hình có ít kiểu gen nhất (thường là kiểu hình lặn) 
 xác định tỉ lệ giao tử ab tạo ra so sánh với 25%. 
> 25% = giao tử liên kết dị đều. 
< 25% giao tử hoán vị dị chéo. 
1| Xác định trội lặn – QƯG. 
2| Xác định QLDT chi phối. 
3| Xác định kiểu gen bố mẹ. 
4| Xác định yêu cầu đề bài. 
CHÚ Ý: CÁCH HỎI CỦA ĐỀ BÀI 
? Đề hỏi 1 tính trạng trong số các tính trạng hay hỏi tất 
Vd: bài đang xét cao, tròn, trắng mà ý I. Tỉ lệ cây thân cao bằng..? 
? Trong số các cây....., tỉ lệ abc bằng bao nhiêu? 
Vd: trong số các cây hóa đỏ, tỉ lệ dị hợp bằng 1/3 
? Áp dụng công thức để đẩy nhanh tiến độ làm bài. 
Với P dị hợp 2 cặp gen (phân li độc lập, liên kết gen, hoán vị gen) ta luôn có: 
A_B_ - aabb = 50% hay A_B_ = 0,5 + aabb 
A_bb (aaB_) + aabb = 0,25. 
GIA SƯ 
HỌC SINH 
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT !