Bài giảng Ngữ Văn Lớp 12 - Tuần 16: Người lái đò sông đà (trích) - Năm học 2022-2023 - Lê Quỳnh Như

NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ 
Người trình bày: Lê Quỳnh Như 
~Nguyễn Tuân~ 
29 - 11-2022 
* Hình tượng Sông Đà hung bạo 
1. Hung bạo ở cảnh đá bờ sông hùng vĩ, hiểm trở 
2. Hung bạo ở cảnh ghềnh Hát Loóng 
3. Hung bạo bởi những cái hút nước 
4. Hung bạo bởi ở con thác bạo liệt,cuồng nộ 
1. Hung bạo ở cảnh đá bờ sông hùng vĩ, hiểm trở 
- Cảm nhận bằng thị giác 
+Lòng sông cao và sâu: Hai bên đá dựng vách thành, hiểm trở, cao vút như thành quách 
+Lòng sông hẹp: trên bờ thì đôi bờ xích lại gần nhau; phía dưới sông thì : “chẹt như một cái yết hầu 
=> Độ hẹp khủng khiếp tạo nên sự ngột ngạt, bức bối 
- Cảm nhận bằng cảm giác 
+Cảm giác lạnh 
+Cảm giác rợn ngợp, đơn độc, sợ hãi 
- Dòng chảy sông Đà : quãng mặt ghềnh hát Loóng với hàng cây số “ nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm” . Đây là nơi nguy hiểm, người lái đò nào đi qua khúc sông này mà không thận trọng tay lái thì ‘ dễ lật ngửa bụng thuyền ra’ 
2. Hung bạo ở cảnh ghềnh hát Loóng 
-> Các hình ảnh “ sóng- gió- đá ” kết hợp điệp động từ “ xô” tạo ra cảm giác va đập, xô đẩy, gầm thét vang động cả hàng cây số 
-> Các từ láy “cuồn cuộn”, “ghùn ghẻ”; so sánh “như đòi nợ x uýt” gợi tả tiếng gió rít rùng rợn, gào rú hoang dã thách thức lòng dung cảm của con người 
3 . Hung bạo bởi những cái hút nước 
- Hình ảnh: giống “ như giếng bê tông ” gợi hình ảnh hút nước lớn, đen ngòm, sâu hoắc và tối tăm 
- Âm thanh : “ nước ở đây thở và kêu như cửa cống bị sặc”, “nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi ”. -> rùng rợn, hoang dã cũng đủ biết hút nước sông Đà bạo liệt, hiểm độc dến dường nào 
->Sự nguy hiểm: Hút nước gây nguy hiểm đến thuyền bè. Động từ “lôi tuột”, “hút xuống”, “trồng cây chuối”, “vụt biến”, “dìm”, “đi ngầm”, “tan tác” -> bạo liệt, gợi tả uy lực khủng khiếp của tự nhiên 
4. Hung bạo bởi những con thác bạo liệt, cuồng nộ 
“ Còn xa lắm mới đến cái thác nước đàn trâu da cháy bùng bùng ”, 
 -So sánh độc đáo: tiếng nước thác nghe như là “ oán trách ”, như là “ van xin ”, như là “ khiêu khích”, rồi rống lên “ như tiếng một ngàn con trâu mộng ” gầm thét khi bị cháy rừng 
->NT: Liệt kê ; bút pháp liên tưởng, tưởng tượng, so sánh 
- Hình ảnh thác Sông Đà là cả một “ chân trời đá ”. Mỗi hòn đá mang một dáng vẻ, nhưng mặt hòn đá nào trong cũng “ ngỗ ngược nhăn nhúm, méo mó ”. Sông Đà hình như đã giao nhiệm vụ cho mỗi hòn đá và bày ra “ thạch trận ” để gây khó khăn, nguy hiểm cho những con thuyền 
* “Thạch trận” Sông Đà có ba vòng vây: 
- Vòng thứ nhất, thác Sông Đà mở ra “ năm cửa trận ”, có bốn “ cửa tử ” và một “ cửa sinh ” nằm lập lờ ở phía tả ngạn 
-Vòng thứ hai, thác Sông Đà lại “tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền qua phía bên bờ hữu ngạn” 
-Vòng thứ ba, “ ít cửa hơn nhưng bên phải, bên trái đều bọn đá hậu vệ của con thác” 
->NT: Liệt kê, nhân hóa; so sánh 
=> Nội dung và Nghệ thuật: 
-Với vốn từ cực kì phong phú, dùng sức mạnh điêu khắc của ngôn từ cùng bút pháp lãng mạn 
-Huy động hầu hết các giác quan 
-> Gây ấn tượng mãnh liệt, cảm giác rùng rợn, dựng lên một con sông hung bạo đầy đe dọa với con người 
->Sự hung bạo, sức nước mạnh mẽ của Sông Đà, sau này biến thành nguồn điện phục vụ cho lao động sản xuất 
Cảm ơn cô và các bạn đã theo dõi <3