Bài giảng Ngữ Văn Lớp 12 - Tiết 93: Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Thị Diệu

Chào các em. 
Chúc các em có một ngày học tập tốt! 
GV: Nguyễn Thị Diệu 
	- Nguyễn Minh Châu (1930 - 1989) – “nhà văn quân đội”. 
	 - Quê quán: Quỳnh Lưu, Nghệ An. 
	- Một trong những nhà văn đi tiên phong trong công cuộc đổi mới văn học nước nhà; là nhà văn “ mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học ta hiện nay ” (Nguyên Ngọc). 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
I. 	TÌM HIỂU CHUNG 
	 1. Tác giả 
	a.Cuộc đời 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
Năm 2000: Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học và Nghệ thuật 
I. 	TÌM HIỂU CHUNG 
	 1. Tác giả 
	a.Sự nghiệp 
Trước 1975 
Ngòi bút sử thi, 
 có thiên hướng lãng mạn 
Sau 1975 
Cảm hứng thế sự 
(đạo đức, triết lí nhân sinh) 
CHUYỂN ĐỔI TƯ DUY NGHỆ THUẬT 
B1 
B2 
B3 
Bối cảnh 
thời đại 
Phong cách nghệ thuật	 
Tác phẩm 
 cụ thể 
Văn bản văn học 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
“Chiếc thuyền ngoài xa” 
(1983) 
a.Xuất xứ 
b.Hoàn cảnh 
c.Tóm tắt 
d.Bố cục 
 -08/1983 
 - 1987 
P1: Hai phát hiện (Phùng) 
P2: Người đàn bà 
P3: Tấm lịch cuối năm 
 +Câu chuyện người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng. 
+Câu chuyện người đàn bà hàng chài. 
🡪 “Con người” 
-Giai đoạn thứ 2 (sau năm 1975): hướng nội. 
-Tác phẩm tiêu biểu 
e.Nhan đề 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
THẢO LUẬN 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
Tiêu chí 
Phát hiện thứ nhất – Xa 
“Bức tranh thiên nhiên toàn bích” 
Phát hiện thứ hai – Gần 
“Người đàn ông đánh vợ” 
Chi tiết 
Cảm xúc - Hành động 
 Ý nghĩa 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
1 
2 
3 
Xác định được đoạn văn và câu văn trọng tâm. 
Chú ý tính liên kết mạch lạc giữa các đoạn văn. 
Chú ý cách xây dựng tình huống nhận thức giữa hai phát hiện. 
Hướng dẫn học sinh thảo luận nhóm 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
Tiêu chí 
a.Phát hiện thứ nhất – Xa 
 “Bức tranh thiên nhiên toàn bích” 
 Chi tiết 
Câu 1: “ cảnh “đắt” trời cho”, “một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ”. 
Câu 2: “Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào”. 
Câu 4: “ toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích ” 
Đoạn 2 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
Tiêu chí 
a.Phát hiện thứ nhất – Xa 
 “Bức tranh thiên nhiên toàn bích” 
 Cảm xúc – Hành động 
Đoạn 2, 3,4 
 - Cảm xúc: Đoạn 2: Câu 4: “bối rối”; “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào” 🡪 Tâm hồn nghệ sĩ rung động thật sự và một cảm xúc thẩm mĩ đang dấy lên trong anh. 
 Câu 5: “ Bản thân cái đẹp là đạo đức ”; 
 Câu 6: “ tưởng chính mình vừa khám phá thấy cái chân lí của sự toàn thiện , khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn ”. 
 - Hành động : Đoạn 3: bấm “liên thanh” // Cảm xúc : “ cái khoảnh khắc hạnh phúc tràn ngập tâm hồn mình, do cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh vừa mang lại”. 
 -Hành động : Đoạn 4: “mẩm” 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
Tiêu chí 
a.Phát hiện thứ nhất – Xa 
 “Bức tranh thiên nhiên toàn bích” 
 Nghệ thuật 
 Ý nghĩa 
-Nghệ thuật miêu tả: từ ngữ ấn tượng 
Bút pháp lãng mạn. 
 - Vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa: là vẻ đẹp của tạo hóa “ cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh vừa mang lại ”. Đó là bức tranh thiên nhiên tuyệt bích, toàn thiện mà người nghệ sĩ đã “chộp”, phát hiện, khám phá được trong một khoảnh khắc. 
 -Tác động kì diệu : thanh lọc tâm hồn con người để nghệ sĩ Phùng nhận ra: “ Bản thân cái đẹp là đạo đức ”. 
 🡪Thăng hoa cảm xúc 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
Tiêu chí 
b.Phát hiện thứ hai – Gần 
 “Cảnh người đàn ông đánh vợ” 
 Chi tiết 
	 Đoạn 5: Câu 4: “Cứ ngồi nguyên đấy. Động đậy tao giết cả mày bây giờ”. 
 Đoạn 8: Câu 1: “ ” 
	Đoạn 9: “Người đàn bà ” 
	Đoạn 14 : “Người đàn bà ” 
	Đoạn 15: Ôm con. 
	Đoạn 16: Đuổi theo người chồng. 
Đoạn 8 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
Tiêu chí 
b.Phát hiện thứ hai – Gần 
 “Cảnh người đàn ông đánh vợ” 
 Cảm xúc- 
Hành động 
 - Cảm xúc // Hành động: 
	Đoạn 10: Cảm xúc: “Kinh ngạc”; “há mồm nhìn” 🡪 Hành động: “Vứt máy ảnh” “nhào tới”. 
🡪Chứng kiến bi kịch ngang trái: 
 + Người chồng: Vũ phu 
 + Người vợ: cam chịu, nhẫn nhục 
 + Đứa con ( Phác): lao tới 
 - Cảm xúc: Đoạn 17: “ngơ ngác” 
🡪 Tâm hồn choáng váng 
Đoạn 10, 17 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
Tiêu chí 
b.Phát hiện thứ hai – Gần 
 “Cảnh người đàn ông đánh vợ” 
 Nghệ thuật 
-Sử dụng 14 đoạn: 
+Câu văn dài (Đoạn 8) 
+Một câu văn/ một đoạn văn (Đoạn 9, 12, 18) 
Nghệ thuật miêu tả: 
+Động từ mạnh 
 +Tính từ mang sắc thái biểu cảm 
 🡪Bút pháp hiện thực 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
Tiêu chí 
b.Phát hiện thứ hai – Gần 
 “Cảnh người đàn ông đánh vợ” 
 Ý nghĩa 
Chiếc thuyền ngoài xa - vẻ đẹp toàn bích 
Chiếc thuyền ở gần: 
Hiện thực trần trụi: Người đàn ông đánh vợ 
Tâm hồn thăng hoa 
Tâm hồn choáng váng 
Đối lập 
 Tình huống nhận thức: Cuộc đời không đơn giản xuôi chiều, vốn chứa đựng nhiều điều phức tạp, đầy mâu thuẫn và nghịch lí. 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
Chiếc thuyền ngoài xa 
Nghĩa tường minh 
Nghĩa hàm ẩn: 
ẩn dụ nghệ thuật 
Không gian sinh sống 
Bức tranh thiên nhiên đẹp 
Cuộc đời 
- 
Gần 
Nghệ thuật 
- 
Xa 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
Tiêu chí 
Phát hiện thứ nhất – Xa 
“Bức tranh thiên nhiên toàn bích” 
Phát hiện thứ hai – Gần 
“Người đàn ông đánh vợ” 
 Chi tiết 
Cảm xúc - Hành động 
Nghệ thuật 
Ý nghĩa 
Đoạn 2: Câu 1, câu 2, câu 4 
Đoạn 8: Câu 1 
Cảm xúc 🡪 Hành động // 
🡪 Cảm xúc🡪 Hành động 
Cảm xúc // Hành động 
🡪 Cảm xúc 
 Bút pháp lãng mạn 
Bút pháp hiện thực 
Nghệ thuật và Cuộc sống = “ Con người ” 
Tình huống nhận thức : 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
Có thể chuyển phát hiện thứ hai lên trước phát hiện thứ nhất được không? Vì sao? 
	 Vỏ bọc bên ngoài che giấu cái bản chất thực của đời sống ở bên trong. 
	 Đừng bao giờ nhầm lẫn hiện tượng với bản chất, giữa hình thức bên ngoài và nội dung bên trong. 
 Đừng vội đánh giá con người, sự vật chỉ ở dáng vẻ bề ngoài, phải phát hiện bản chất thực đằng sau vẻ đẹp đẽ của hiện tượng. 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
	c.Bài học 
 (1) “Có lẽ suốt một đời cầm máy ảnh chưa bao giờ tôi được thấy một cảnh “đắt” trời cho như vậy: trước mặt tôi là một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ . (2) Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào . (3) Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hướng mặt vào bờ. (4) Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới và tấm lưới nằm giữa hai chiếc gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi, toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích khiến đứng trước nó tôi trở nên bối rối, trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào. (5) Chẳng biết ai đó lần đầu đã phát hiện ra bản thân cái đẹp chính là đạo đức? (6) Trong giây phút bối rối, tôi tưởng chính mình vừa khám phá thấy cái chân lý của sự toàn thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần tâm hồn”. 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
Cảm ơn các em. 
Chúc các em có một ngày học tập tốt ! 
GV: Nguyễn Thị Diệu 
	(8) “Lão đàn ông lập tức trở nên hùng hổ, mặt đỏ gay, lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng của lính ngụy ngày xưa, có vẻ như những điều phải nói với nhau họ đã nói hết, chẳng nói chẳng rằng lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két, cứ mỗi nhát quất xuống lão lại nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn: “Mày chết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ!”. 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
	(10) “Tất cả mọi việc xảy đến khiến tôi kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn . Thế rồi chẳng biết từ bao giờ, tôi đã vứt chiếc máy ảnh xuống đất chạy nhào tới ”. 
	 (17) “ hai chúng tôi đưa mắt ngơ ngác nhìn ra một quãng bờ phá vừa ban nãy chiếc thuyền đậu”. 
	(18) “Như trong câu chuyện cổ đầy quái đản, chiếc thuyền lưới vó đã biến mất”. 
TIẾT 93 – ĐỌC VĂN: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 
 --NGUYỄN MINH CHÂU-- 
II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
	 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng 
Nhiếp ảnh 
Phùng 
Đến vùng 
ven biển 
miền Trung 
🡪chụp 
ảnh cho 
cuốn lịch 
năm sau 
Sau nhiều lần 
“phục kích” 
Một “cảnh 
 	đắt” trời cho 
Thuyền vào bờ 
 	Chứng kiến 
cảnh vũ phu 
Phùng 
can thiệp 
 Bị đánh 
Đẩu mời 
người đàn 
bà đến 
làm việc 
tại tòa án 
⇩ 
Nhất định 
không bỏ 
chồng 
 Phùng 
 và 
Đẩu “ ” 
I. 	TÌM HIỂU CHUNG 
	 2.Tác phẩm 
	c.Tóm tắt