Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 12 - Tuần 13: Đọc văn Sóng - Tác giả: Xuân Quỳnh

SóngXuân QuỳnhGiới thiệu về cuộc đời và phong cách nghệ thuật của Xuân QuỳnhSưu tầm một số đoạn thơ của Xuân Quỳnh và một số nhận định về tác giả.Giới thiệu về HCST, Kết cấu hình tượng thơ và bố cục tác phẩm “Sóng”Chỉ ra đặc sắc nội dung và nghệ thuật trong 4 khổ thơ đầu bài “Sóng”Chỉ ra đặc sắc nội dung và nghệ thuật trong khổ thơ 5,6,7 bài “Sóng”Chỉ ra đặc sắc nội dung và nghệ thuật trong khổ thơ 8,9 bài “Sóng”I. Tìm hiểu chung : 1. Tác giả : - Xuân Quỳnh ( 1942–1988), quê: La Khê, Hà Đông, Hà Tây.- Mẹ mất sớm, ở với bà nội.- Từng là diễn viên múa Đoàn Văn công Trung ương, BTV báo Văn nghệ, BTV NXB Tác phẩm mới, Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa 3.Mất cùng chồng và con trai vì tai nạn giao thông tại Hải Dương (29-4-1988) Hai chị em Xuân Quỳnh và Đông MaiXuaân Quyønh - Löu Quang VuõXuaân Quyønh - Löu Quang VuõGia đình Xuân Quỳnh – Lưu Quang Vũ- Tác phẩm chính : + Tơ tằm – Chồi biếc (in chung , 1963) + Hoa dọc chiến hào (1968) + Gió Lào cát trắng (1974) + Lời ru trên mặt đất (1978) + Tự hát (1984) + Hoa cỏ may (1989) .- Một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ nhà thơ chống Mỹ.- Một trong những nhà thơ viết thơ tình hay nhất sau 1945.- Phong cách thơ: tiếng lòng của một tâm hồn phụ nữ nhiều trắc ẩn.+ vừa hồn nhiên, tươi tắn + vừa chân thành, đằm thắm + luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường.Thuyeàn vaø bieån Những bài thơ tiêu biểu của Xuân Quỳnh“Nhöõng ngaøy khoâng gaëp nhau Bieån baïc ñaàu thöông nhôù Nhöõng ngaøy khoâng gaëp nhauLoøng thuyeàn ñau raïn vôõ”Hoa coû may"Lôøi yeâu moûng manh nhö laøn khoùiAi bieát loøng anh coù ñoåi thay ?"Những bài thơ tiêu biểu của Xuân QuỳnhThö tình cuoái muøa thu"Thôøi gian nhö laø gioùMuøa ñi cuøng thaùng naêmTuoåi theo muøa ñi maõiChæ coøn anh vaø em Chæ coøn anh vaø em Cuøng tình yeâu ôû laïi"“Em trở về đúng nghĩa trái tim emLà máu thịt, đời thường ai chẳng có Vẫn ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi” Tự hát - Sáng tác 1967 – trong một chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền , tỉnh Thái Bình. - Được in trong tập thơ “Hoa dọc chiến hào” (1968) - Là một bài thơ đặc sắc viết về tình yêu, rất tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh 2. Tác phẩm: 3. Bố cục:- 4 khổ đầu: Những cảm xúc, suy nghĩ về sóng và tình yêu của người phụ nữ trẻ tuổi.- Khổ 5, 6 và 7: Những cung bậc cảm xúc khi yêu- 2 khổ cuối: Nghĩ về sóng và khát vọng của tình yêu.4. Hình tượng sóng: Bao trùm và xuyên suốt bài thơ + Nghĩa thực: con sóng, với nhiều trạng thái mâu thuẫn, trái ngược nhau. + Nghĩa biểu tượng: sóng như có hồn, có tính cách, tâm trạng, biết diễn tả những cung bậc tình cảm trong tâm hồn người phụ nữ đang yêu. Là hình tượng ẩn dụ, là sự hóa thân của nhân vật trữ tình - “em” Sóng là nét độc đáo trong cấu trúc hình tượng của bài thơ, diễn tả sâu sắc, sinh động, mãnh liệt khát vọng tình yêu của Xuân Quỳnh.- Sóng và em: hai hình tượng song hành suốt bài thơ, khi tách rời, khi hòa nhập. II. PHÂN TÍCH1. 4 khổ đầu: Những cảm xúc, suy nghĩ về sóng và tình yêu của người phụ nữ trẻ tuổi.- Khổ 1 : + Tiểu đối: mở đầu bằng 4 tính từ: Miêu tả trạng thái đối lập của sóng và liên tưởng đến tâm lí phức tạp của người phụ nữ khi yêu (khi sôi nổi, mãnh liệt khi dịu dàng, sâu lắng).“Dữ dội – dịu êm Ồn ào – lặng lẽ”+ Phép nhân hóa:“ Sông không hiểu”, “Sóng tìm ra tận bể” Con sóng mang khát vọng lớn lao: Nếu “sông không hiểu nổi mình” thì sóng dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp để “tìm ra tận bể”, tìm đến nơi cao rộng, bao dung.=> Hành trình “tìm ra tận bể” của sóng cũng chính là quá trình tự khám phá, tự nhận thức, chính bản thân, khát khao sự đồng cảm, đồng điệu trong tình yêu..- Khổ 2:+ Quy luật của sóng:Sóng: ngày xưa, ngày sau: vẫn thế sự trường tồn của sóng trước thời gian: vẫn dạt dào, sôi nổi.+ Quy luật của tình cảm:“Khát vọng tình yêu - bồi hồi trong ngực trẻ” Tình yêu là khát vọng lớn lao, vĩnh hằng của tuổi trẻ và nhân loại.=> Xuân Quỳnh đã liên hệ tình yêu tuổi trẻ với con sóng đại dương. Cũng như sóng, con người đã đến và mãi mãi đến với tình yêu. Đó là quy luật muôn đời.*Khổ 3 và 4 : Nghĩ về sóng và cội nguồn của tình yêu. "Tröôùc muoân truøng soùng beåEm nghó veà anh, emEm nghó veà bieån lôùnTöø nôi naøo soùng leân?Soùng baét ñaàu töø gioù Gioù baét ñaàu töø ñaâu ?Em cuõng khoâng bieát nöõaKhi naøo ta yeâu nhau."- Khổ 3:Điệp từ: “em nghĩ” và câu hỏi: “Từ nơi nào sóng lên” quay về lòng mình, nhu cầu tìm hiểu, phân tích, khám phá tình yêu - Khổ 4: Đi tìm câu hỏi tu từ cho câu hỏi ở khổ 3:Câu hỏi tu từ: Gió bắt đầu từ đâu? Khi nào ta yêu nhau? XQ dựa vào quy luật tự nhiên để truy tìm khởi nguồn của tình yêu nhưng nguồn gốc của sóng cũng như tình yêu đều bất ngờ, đầy bí ẩn, không thể lí giải.=> Đây là cách cắt nghĩa tình yêu rất chân thành và đầy nữ tính.II. PHÂN TÍCH1. 4 khổ đầu: Những cảm xúc, suy nghĩ về sóng và tình yêu của người phụ nữ trẻ tuổi.2. Khổ 5, 6 và 7: Những cung bậc cảm xúc khi yêu"Con soùng döôùi loøng saâuCon soùng treân maët nöôùcOÂi con soùng nhôù bôøNgaøy ñeâm khoâng nguû ñöôïcLoøng em nhôù tôùi anhCaû trong mô coøn thöùc."- Khổ 5: Nỗi nhớ+ Bao trùm cả không gian :«sóng dưới lòng sâu, sóng trên mặt nước »+ Thao thức trong mọi thời gian :« ngày đêm không ngủ được » Phép đối, giọng thơ dào dạt, náo nức, mãnh liệt : diễn tả nỗi nhớ da diết, không thể nào nguôi, cứ cuồn cuộn, dào dạt như sóng biển triền miên.+ Sóng nhớ bờ mãnh liệt, tha thiết, còn em nhớ anh đắm say hơn bội phần :« Lòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thức »Cách nói cường điệu nhưng hợp lí : nhằm tô đậm nỗi nhớ (choáng ngợp cõi lòng không chỉ trong ý thức mà thấm sâu vào trong tiềm thức).=> Phép lặp từ, lặp cú pháp: Bày tỏ tình yêu một cách chân thành, tha thiết mà mạnh dạn, mãnh liệt.Phép lặp cú phápCâu khẳng định→ Lời thề thủy chung tuyệt đối trong tình yêu : dù đi đâu về đâu vẫn hướng về người mình đang thương nhớ đợi chờ.Daãu xuoâi veà phöông BaécDaãu ngöôïc veà phöông NamNôi naøo em cuõng nghóHöôùng veà anh - moät phöông."- Khổ 6: Lòng chung thuỷ- Khổ 6: Lòng chung thuỷDaãu xuoâi veà phöông BaécDaãu ngöôïc veà phöông NamNôi naøo em cuõng nghóHöôùng veà anh - moät phöông."+ Các điệp ngữ: "dẫu xuôi về, dẫu ngược về" + điệp từ "phương"+ các từ "em cũng nghĩ, hướng về anh" Khẳng định niềm tin đợi chờ trong tình yêu.Con sóng khao khát đến bờTình yêu tìm đến hạnh phúc+ Mượn hình ảnh của sóng: Sóng ngoài đại dương - Con nào chẳng tới bờ quy luật tất yếu.+ Sóng tới bờ dù cách trở: Tình yêu là sức mạnh giúp em và anh vượt qua gian lao, thử thách để đạt đến bến bờ hạnh phúc.=> XQ thể hiện cái tôi của một con người luôn có niềm tin mãnh liệt vào tình yêu.- Khổ 7 : Bến bờ hạnh phúc ."ÔÛ ngoaøi kia ñaïi döôngTraêm ngaøn con soùng ñoùCon naøo chaúng tôùi bôøDuø muoân ngaøn caùch trôû"II. PHÂN TÍCH1. 4 khổ đầu: Những cảm xúc, suy nghĩ về sóng và tình yêu của người phụ nữ trẻ tuổi.2. Khổ 5, 6 và 7: Những cung bậc cảm xúc khi yêu3. 2 khổ cuối: Nghĩ về sóng và khát vọng của tình yêu.Cuộc đời - dài > Khát vọng khôn cùng về tình yêu bất diệt.Khổ 9: Khát vọng tình yêu vĩnh hằngLaøm sao ñöôïc tan raThaønh traêm con soùng nhoûGiöõa bieån lôùn tình yeâuÑeå ngaøn naêm coøn voã.III. TỔNG KẾT1. Nghệ thuật- Thể thơ 5 chữ cùng với phương thức tổ chức ngôn từ, hình ảnh -> gợi lên nhịp sóng biển – nhịp sóng lòng nhiều cung bậc, sắc thái cảm xúc trong trái tim nữ thi sĩ: khi sôi nổi dữ dội khi dịu êm, lặng lẽ.III. TỔNG KẾT1. Nghệ thuật- Hình tượng sóng có sự tương đồng hòa hợp với hình tượng em -> tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, vĩnh hằng. 2. Nội dung- Sóng là một bài thơ đặc sắc thể hiện vẻ đẹp tâm hồn và niềm khát khao hạnh phúc của người phụ nữ trong tình yêu. III. TỔNG KẾT2. Nội dung- Tình yêu là một tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người .III. TỔNG KẾT