Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 12 - Tác phẩm: Những đứa con trong gia đình (Trích) - Tác giả: Nguyễn Thi

Những Đứa Con Trong Gia ĐìnhTác Giả: Nguyễn Thi Tác Phẩm :1234Những Đứa Con Trong Gia ĐìnhTiểu Sử Tác Giả : Nguyễn Thi Tác Phẩm : Những Đứa Con Trong Gia Đình Khuynh Hướng Sử ThiCảm Hứng Lãng Mạn1234Những Đứa Con Trong Gia ĐìnhTiểu Sử Tác Giả : Nguyễn Thi Tác Phẩm : Những Đứa Con Trong Gia Đình Khuynh Hướng Sử ThiCảm Hứng Lãng Mạng1Tiểu Sử Tác GiảNha Văn Nguyễn Thi (1928 – 1968) Nhà văn Nguyễn Thi (15/5/1928 - 9/5/1968) tên khai sinh là Nguyễn Hoàng Ca (biệt danh khác là Nguyễn Ngọc Tấn), quê ở huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Sớm mồ côi cha từ năm mười tuổi, mẹ đi bước nữa, Nguyễn Thi phải chịu vất vả, tủi cực từ nhỏ.Năm 1943, một người anh đưa ông vào Sài Gòn.Năm 1945, ông tham gia cách mạng và sau đó gia nhập lực lượng vũ trang.Năm 1954, ông tập kết ra Bắc, làm công tác tuyên huấn Tiểu đoàn rồi Sư đoàn .Năm 1956 ông công tác ở Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Thời gian này ông viết truyện ngắn với biệt danh Nguyễn Ngọc Tấn.Tháng 5 năm 1962 , ông tình nguyện trở về miền Nam đánh giặc. Đổi bút danh thành Nguyễn Thi, là thành viên tích cực của lực lượng Văn nghệ Quân Giải phóng .Năm 1968 ,theo một đơn vị pháo binh tham dự đợt tổng tiến công mùa xuân Mậu Thân , Nguyễn Thi đã anh dũng hi sinh ở mặt trận tại đường Minh Phụng – Quận 11 – Sài gòn . Năm 2000 ông đã được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật .Tiểu Sử Tác Giả1Sài Gòn mùa xuân 1968- Sự nghiệp sáng tác: Nguyễn Thi là 1 trong những cây bút văn xuôi hàng đầu của văn nghệ giải phóng Miền Nam chống Mĩ, là nhà văn của người nông dân Nam Bộ, với giọng văn giàu chất hiện thực, đằm thắm chất trữ tình, nhân vật có cá tính mạnh mẽ.1Tiểu Sử Tác GiảChị Út Tịch, nhân vật của Nguyễn ThiNguyễn Thi viết được nhiều thể loại: bút kí, truyện ngắn, tiểu thuyết Sau khi hi sinh, các sáng tác của ông được sưu tập và in trong Truyện và kí Nguyễn Thi, xuất bản năm 1978; Nguyễn Ngọc Tấn – Nguyễn Thi toàn tập (4 quyển) xuất bản năm1996. Một số tác phẩm tiêu biểu: Tiểu Sử Tác Giả11234Những Đứa Con Trong Gia ĐìnhTiểu Sử Tác Giả : Nguyễn Thi Tác Phẩm : Những Đứa Con Trong Gia Đình Khuynh Hướng Sử ThiCảm Hứng Lãng Mạng1234Những Đứa Con Trong Gia ĐìnhTiểu Sử Tác Giả : Nguyễn Thi Tác Phẩm : Những Đứa Con Trong Gia Đình Khuynh Hướng Sử ThiCảm Hứng Lãng Mạng- Tác Phẩm2Được sáng tác 2/1966, in lần đầu trên tạp chí Văn nghệ Quân Giải phóng.- Sau được in trong tập "Truyện và kí" (1978).- “ Văn bản được in trong SGK NV 12 (NC)/39 có bị lược một số đoạn”Chuyện kể về hai chị em Chiến – Việt, những đứa con trong một gia đình có nhiều mất mát, đau thương: cha bị Pháp chặt đầu hồi chín năm, mẹ bị đại bác Mĩ bắn chết. Khi hai chị em Chiến – Việt trưởng thành, cả hai đều giành nhau tòng quân. Nhờ sự đồng tình của chú Năm, cả hai đều được nhập ngũ và ra trận.Trong trận đánh ác liệt tại một khu rừng cao su, Việt diệt được một xe bọc thép đầy Mĩ và sáu tên Mĩ lẻ nhưng anh cũng bị thương nặng, lạc đồng đội, một mình nằm lại chiến trường khi còn ngổn ngang dấu vết của đạn bom và chết chóc. Việt ngất đi, tỉnh lại nhiều lần. Mỗi lần tỉnh lại, Việt hồi tưởng về gia đình, về những người thân yêu như mẹ, Chú Năm, chị Chiến .2Tác PhẩmTóm tắt đoạn trích sgk (39)Đoạn trích thể hiện lần tỉnh dậy thứ tư của Việt trong đêm thứ hai. Tuy mắt không nhìn thấy gì, tay chân nhức buốt, tê cứng nhưng Việt vẫn trong tư thế sẵn sàng chiến đấu và cố gắng từng tí một lê về phía có tiếng súng của quân ta vì phía đó “là sự sống”. Việt hồi tưởng lại những sự việc xảy ra từ sau ngày má mất .Sau ba ngày đêm, đơn vị đã tìm thấy Việt. Anh được đưa về điều trị tại một bệnh viện dã chiến; sức khoẻ hồi phục dần. Anh Tánh giục Việt viết thư cho chị kể lại chiến công của mình. Việt rất nhớ chị, muốn viết thư nhưng không biết viết như thế nào vì Việt không muốn kể chiến công của mình do tự thấy nó chưa thấm gì so với thành tích của đơn vị và những mong ước của má.2Tác Phẩm1234Những Đứa Con Trong Gia ĐìnhTiểu Sử Tác Giả : Nguyễn Thi Tác Phẩm : Những Đứa Con Trong Gia Đình Khuynh Hướng Sử ThiCảm Hứng Lãng Mạng1234Những Đứa Con Trong Gia ĐìnhTiểu Sử Tác Giả : Nguyễn Thi Tác Phẩm : Những Đứa Con Trong Gia Đình Khuynh Hướng Sử ThiCảm Hứng Lãng Mạng1. Đề tài, chủ đề: - Đề tài: chiến tranh cách mạng - Chủ đề: Thông qua câu chuyện về những con người trong 1 gia đình nông dân Nam Bộ có truyền thống yêu nước, căm thù giặc, thủy chung với quê hương, CM, nhà văn khẳng định: sự hòa quyện giữa tình cảm gia đình và tình yêu nước, giữa truyền thống gia đình và truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của con người VN, dân tộc VN trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Khuynh Hướng Sử Thi3 2. Tính cộng đồng trong tác phẩm Dòng sông CM của gia đình Việt: - Có mối thù sâu với Mĩ – Ngụy- Quyết tâm đánh giặc cứu nước- Tình cảm gia đình gắn bó sâu nặng với tình yêu nước-> Dòng sông CM của 1 gia đình đổ vào “biển lớn” = 100 con sông .được thể hiện qua:3 Khuynh Hướng Sử Thi3 Khuynh Hướng Sử Thi+ Ghi trong cuốn sổ gia đình = cuốn gia phả+ Kể qua dòng nội tâm của nhân vật Việt, hiện lên những nhân vật như người mẹ, chú Năm ( những khúc sông thượng nguồn) và chị Chiến, Việt ( những khúc sông sau nhưng chảy xa, chảy mạnh ). Lời chú Năm: "Chuyện gia đình nó cũng dài như sông, để rồi chú chia cho mỗi đứa một khúc mà ghi vào đó” Truyện của một gia đình dài như dòng sông còn nối tiếp. "Trăm dòng sông đổ vào một biển, con sông của gia đình ta cũng chảy về biển, mà biển thì rộng lắm , rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta ".- Má Việt:+Người phụ nữ Nam Bộ:Vất vả cực nhọc -> bàn tayYêu thương con -> thái độ của chị em Việt với máMạnh mẽ, biết nén thương đau, là chỗ dựa tinh thần cho con cái: đòi đầu chồng / chết còn cầm cái trái cà-nông lép nóng hổi - Chú Năm:+ Hay kể sự tích gia đình = cuốn sổ = gia phả: chứng tích tội ác của bọn giặc; chiến công hiển hách của gia đình Việt+ Ham sông, ham bến : chèo ghe mướn+ Cương trực, giàu tình cảm: giọng hò, lời hò3 Khuynh Hướng Sử Thi 3. Nhân vật Việt và Chiến mang vẻ đẹp nhân vật sử thi.- 2 chị em chịu những đau thương mất mát cũng là những thương đau mất mát củaNambộ, đất nước- 2 chị em mang tầm vóc của người anh hùng:+ Là 2 khúc sông sau trong dòng sông truyền thống cách mạng của gia đình, là sự tiếp nối thế hệ của chú Năm và Má, đều là những thanh niên mới lớn có những nét hồn nhiên trẻ con, dễ thương, có tình thương gia đình sâu nặng, có lòng căm thù giặc sâu sắc và quyết tâm trả thù nhà đền nợ nước.3 Khuynh Hướng Sử ThiViệt:- Là thanh niên mới lớn (18t), rất hồn nhiên+ Giành với chị+ Vô tư khi chị bàn chuyện nhà (bắt đom đóm, dạ, cười khì, lăn ra ván ngủ)+ Giấu chị+ Mang theo ná thun khi vào chiến trường + Không sợ chết, không sợ giặc, nhưng lại sợ ma cụt đầu 3 Khuynh Hướng Sử Thi- Có tình thương gia đình sâu nặng:+ Thương ba má, chú NămMá hiện về trong những lần tỉnhNhớ giọng hò của chú+ Thương chị - Là một chiến sĩ có tinh thần chiến đấu quả cảm, phi thường:+ Một mình đuổi theo xe bọc thép => diệt được xe bọc thép+ Bị thương nặng, quyết tâm cao độ: “trên trời có mày, dưới đất có mày, cả khu rừng này chỉ có mình tao, nhưng .”3 Khuynh Hướng Sử Thi Khuynh Hướng Sử Thi3+ Chị Chiến:- Là cô gái mới lớn, tính khí còn nét trẻ con: + 19 tuổi + Hay giành với em + Thích làm duyên, làm dáng (đem theo gương soi, lược)- Là người chị biết nhường em, lo toan tháo vát: + Việt luôn chiếm phần hơn + Trước đêm lên đường tòng quân: thức lo bàn với Việt chuyện nhà sáng mai khiêng bàn thờ má-Tinh thần quyết tâm trả thù nhà đền nợ nước:+ Không nhường đi bộ đội với Việt+ Dặn dò Việt+ Khẳng định lời thề” Nếu giặc còn thì tao mất” 4. Chất sử thi qua nghệ thuật truyện- Tình huống khốc liệt, dữ dội của chiến tranh: Việt chiến sĩ quân giải phóng, bị thương nặng nằm lại chiến trường, lạc mất đồng đội. Truyện được kể theo dòng hồi tưởng của nhân vật Việt khi liền mạch (lúc tỉnh) khi gián đoạn (lúc ngất) của “người trong cuộc”, làm cho câu chuyện trở nên chân thật hơn, có thể thay đổi đối tượng, thời gian, ko gian, đan xen giữa tự sự và trữ tình. Tình huống truyện như thế thể hiện những chi tiết dữ dội, ác liệt của chiến tranh, làm cho câu chuyện ko đơn điệu, tạo giọng kể linh hoạt, khắc họa được tính cách nhân vật Việt.-Nhiều chi tiết, hình ảnh, đoạn văn được chọn lọc đậm chất hiện thực, tạo ấn tượng mạnh: đòi đầu chồng, ghi tên tòng quân, đối thoại giữa hai chị em, giọng hò của chú Năm, khiêng bàn thờ má, Khuynh Hướng Sử Thi31234Những Đứa Con Trong Gia ĐìnhTiểu Sử Tác Giả : Nguyễn Thi Tác Phẩm : Những Đứa Con Trong Gia Đình Khuynh Hướng Sử ThiCảm Hứng Lãng Mạng1234Những Đứa Con Trong Gia ĐìnhTiểu Sử Tác Giả : Nguyễn Thi Tác Phẩm : Những Đứa Con Trong Gia Đình Khuynh Hướng Sử ThiCảm Hứng Lãng Mạng Cảm Hứng Lãng Mạng 4-Cảm hứng lãng mạn trong tác phẩm “Những đứa con trong gia đình”*Tại sao giữa thời kỳ chiến tranh loạn lạc đang ác liệt thì lại tồn tại 1 tác phẩm mang trong minh cảm hứng lãng mạn? +Để xua đi cái “Căng thẳng” của lịch sử, của chiến tranh đẫm máu. +Hướng đến những cái gì đó gọi là tốt đẹp hơn để mang đến niềm tin và hi vọng cho con người đang đấu tranh bảo vệ sống còn của bản thân, gia đình, đất nước.*Biểu hiện cụ thể trong tác phẩm “Những đứa con trong gia đình” +Ý nghĩa nhan đề: Là 1 cảm hứng lãng mạn sâu sắc.Nhan đề câu chuyện nhấn mạnh mối quan hệ mật thiết giữa tình yêu gia đình và tình yêu quê hương đất nước của chị em Chiến-Việt. Nó là một thứ tình cảm thiêng liêng và vô cùng đáng quý của hai chị em. Đó cũng là một trong những động lực giúp chị em họ có thể đứng vững trong cuộc sống đầy gian khổ của thời kỳ bom đạn. Cảm Hứng Lãng Mạng 4- Cảm hứng lãng mạn được thể hiện qua tất cả những hình ảnh về hồi ức mà Việt đã hồi tưởng lại khi Việt bị thương và nằm trong một khu rừng cao su:+Nghe tiếng chim thì nhớ đến chiếc ná thun.+Nhớ đến lúc khi đi nhập ngũ.+Nhớ đến ngày má mất.+Nhớ đến chị Chiến .....=>Tất cả những kỷ niệm ấy đã giúp Việt chiến thắng được cái chết gần trong gang tấc và tìm lại được đồng đội của minh.4 Cảm Hứng Lãng Mạng +Chị Chiến:Chiến rất yêu thương và chăm lo hết mực cho đứa em của minh là Việt.Trước ngày đi Chiến đã dặn dò Việt mọi thứ để Việt có thể chuẩn bị tốt.Chiến yêu gia đình, yêu đất nước và cũng yêu sự tự do.Chiến có niềm tin vào cách mạng, luôn lạc quan và tin tưởng rằng vào một ngày đó không xa chiến tranh sẽ kêt thúc trên mảnh đất quê hương. Cảm Hứng Lãng Mạng 4+Chú Năm và những câu hò:Mặc dù đang sống trong thời kì chiến tranh loạn lạc, nhưng chú Năm vẫn luôn lạc quan yêu đời.Mỗi khi xong việc, tâm hồn chú Năm lại bay bổng, dạt dào cảm xúc. Chú gửi tình cảm tha thiết của minh vào tiếng hò, tiếng hát quen thuộc của quê hương.Lúc 2 chị em Chiến ra trận, chú Năm tin tưởng hai người họ đã đủ sức để ganh vác việc lớn. Trong lòng vui vẻ, chú cất tiếng hò thay cho lời nhắn nhủ: “Không phải giọng hò trong trẻo trong đêm bay ra hai bên bờ sông, rồi dội lại trên cái ghe heo chèo mướn của chú. Câu hò nổi lên giữa ban ngày, bắt đầu cất lên như một hiệu lệnh dưới ánh nắng chói chang, rồi kéo dài, từng tiếng một vỡ ra, nhắn nhủ, tha thiết, cuối cùng ngắt lại như một lời thề dữ dội”.4 Cảm Hứng Lãng Mạng => Qua tác phẩm, , Nguyễn Thi cũng kín đáo đề cập tới một vấn để có tính chất xã hội: Gia đình là yếu tố quan trọng ảnh hưởng rất lớn tới quá trình hình thành nhân cách. Những người con được giáo dục tốt trong giá đình sẽ trở thành những thành viên tích cực và hữu ích cho xã hội. Ở từng nhân vật đều có sự gắn bó sâu nặng giữa tình cảm gia đình và tình cảm yêu nước, yêu cách mạng, giữa truyền thống gia đình với truyền thống dân tộc, thà hi sinh tất cả quyết giành độc lập tự do. Điều đó đã tạo nên sức mạnh to lớn của con dân tộc Việt Nam trong sự nghiệp chống Mĩ xâm lược, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.4 Cảm Hứng Lãng Mạng *Nghệ thuật:a. Đặc sắc trong xây dựng tình huống truyện:– Việt- một chiến sĩ giải phóng quân trẻ- trong một trận đánh, bị thương nặng, lạc đồng đội, phải nằm lại một mình trên chiến trường, nhiều lần ngất đi rồi tỉnh lại. – Chính trong những lần ngất đi rồi tỉnh lại, tất cả những gì thân thương nhất của gia đình Việt đã hiện về sống động, ấm áp trong dòng nội tâm của anh. Đây là một tình huống tâm trạng đã tạo sự vận hành cho mạch truyện qua cách trần thuật riêng theo dòng ý thức của nhân vật.4 Cảm Hứng Lãng Mạng b. Đặc sắc qua nghệ thuật trần thuật: Tác giả đã kể chuyện theo quan điểm, theo dòng ý thức của nhân vật Việt. Qua những lần mê rồi tỉnh, nhà văn đã nhập sâu vào hồi ức nhân vật, khơi thông mạch ngầm quá khứ với những kỉ niệm về mẹ, về chị, về chú Năm Nhờ cách trần thuật này mà vách ngăn thời gian bị tháo gỡ đi nhường chỗ cho sự biến hóa linh hoạt của câu chuyện, dẫn người đọc vào vào mạch truyện một cách tự nhiên mà bất ngờ, các sự kiện các nhân vật trong gia đình hiện lên với một màu sắc tình cảm thương yêu đậm đà => đời sống tâm hồn của nhân vật được hiển lộ. 4 Cảm Hứng Lãng Mạng c. Đặc sắc trong nghệ thuật khắc họa nhân vật:– Mỗi nhân vật là một con người cá thể, tùy vai vế, lứa tuổi, giới tính mà có một khuôn mặt riêng, một cá tính d. Thành công cách sử dụng ngôn ngữ, độc thoại, đối thoại nhất là ngôn ngữ mang màu sắc Nam Bộ trong trần thuật và trong lời nhân vậtc. Đặc sắc trong nghệ thuật khắc họa nhân vật:– Mỗi nhân vật là một con người cá thể, tùy vai vế, lứa tuổi, giới tính mà có một khuôn mặt riêng, một cá tính d. Thành công cách sử dụng ngôn ngữ, độc thoại, đối thoại nhất là ngôn ngữ mang màu sắc Nam Bộ trong trần thuật và trong lời nhân vật4 Cảm Hứng Lãng Mạng 4 Cảm Hứng Lãng Mạng 4 Cảm Hứng Lãng Mạn