Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 12 - Ôn tập đọc hiểu văn bản học kì II - Vương Thị Thu Hường

XIN CHÀO QUí THẦY Cễ VÀ CÁC EM HỌC SINH !NGƯỜI THỰC HIỆN : VƯƠNG THỊ THU TƯỜNGễn tập Đọc Hiểu Văn BảnHọc kỳ IIKIỂM TRA BÀI CŨPhần I gồm 10 cõu. Mỗi cõu cú thời gian suy nghĩ nhiều nhất 5 giõy để trả lời. Đỏp ỏn 5 cõu đầu là bỳt danh của tỏc giả, từ cõu 5 trở đi là tờn tỏc phẩm (đoạn trớch) và tỏc giả. KIỂM TRA BÀI CŨHÃY CHO BIẾT TÁC GIẢKIỂM TRA BÀI CŨ1ễng là nhà văn quõn đội, là “người mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học Việt Nam thời kỡ đổi mới”.Với những tỏc phẩm như Bức tranh, Mảnh trăng cuối rừng, Dấu chõn người lớnh..., ụng đó để lại những trang viết thật sự cú giỏ trị về con người Việt Nam trong thời kỡ chiến tranh vệ quốc. 543210Heỏt giụứNGUYỄN MINH CHÂU KIỂM TRA BÀI CŨ2- Là nhà văn cú số lượng tỏc phẩm đạt kỷ lục trong nền văn học hiện đại Việt Nam; - Nổi tiếng trước Cỏch mạng với tỏc phẩm Dế Mốn phiờu lưu ký; - ễng cú vốn hiểu biết phong phỳ, sõu sắc về phong tục tập quỏn của nhiều vựng khỏc nhau trờn đất nước ta. Tễ HOÀI543210Heỏt giụứKIỂM TRA BÀI CŨ3Là nhà văn của người nụng dõn Bắc Bộ với những phong tục văn húa cổ truyền và đời sống làng quờ.Là nhà văn “viết ớt mà tinh”. Từ năm 1962, ụng chuyển sang đúng phim (vai lóo Hạc trong phim Làng Vũ Đại ngày ấy, vai thầy mo trong phim Vợ chồng A Phủ v.v ) KIM LÂN543210Heỏt giụứKIỂM TRA BÀI CŨ4ễng là nhà văn suốt đời đi tỡm và viết về người anh hựng, trớ thức của nỳi rừng Tõy Nguyờn.ễng đó viết tiểu thuyết Đất nước đứng lờn – một tỏc phẩm xuất sắc về anh hựng Nỳp và nhõn dõn Tõy Nguyờn đỏnh Phỏp. Tỏc phẩm này đó được chuyển thành phim.NGUYỄN TRUNG THÀNH (NGUYấN NGỌC)543210Heỏt giụứKIỂM TRA BÀI CŨ5ễng là nhà văn húa lớn, là người nghệ sĩ suốt đời đi tỡm cỏi đẹp, là nhà văn số một của thể tựy bỳt.Lũng yờu nước của ụng gắn liền với những giỏ trị văn húa cổ truyền của dõn tộc. ễng viết văn để khẳng định cỏ tớnh độc đỏo của mỡnh. Những trang văn của ụng đều mang màu sắc rất riờng, đú là nột tài hoa, uyờn bỏc.NGUYỄN TUÂN 543210Heỏt giụứKIỂM TRA BÀI CŨTÁC PHẨM (ĐOẠN TRÍCH) NÀO ? CỦA TÁC GIẢ NÀO ?KIỂM TRA BÀI CŨ1Truyện ngắn được viết năm 1954, cú tiền thõn là tiểu thuyết Xúm ngụ cư ,được xõy dựng trờn cỏi nền của hiện thực là nạn đúi năm 1945, in trong tập truyện ngắn “Con chú xấu xớ”. Truyện gõy chỳ ý ngay từ nhan đề – một nhan đề ngắn gọn, giản dị mà núi lờn được hoàn cảnh, số phận con người trong tỡnh huống ộo le, bi thảm nhưng thấm đẫm tỡnh người. 543210Heỏt giụứVỢ NHẶT – KIM LÂNKIỂM TRA BÀI CŨ2Là một trong những tỏc phẩm đầu tiờn của văn học cỏch mạng Việt Nam viết về đề tài miền nỳi, về cuộc sống và số phận của nhõn dõn cỏc dõn tộc miền nỳi trước và sau cỏch mạng; Là tỏc phẩm đạt giải Nhất của Hội Văn nghệ Việt Nam 1954 – 1955. Tỏc giả đó viết thành kịch bản phim và được dựng thành phim năm 1962.543210Heỏt giụứVỢ CHỒNG A PHỦ - Tễ HOÀIKIỂM TRA BÀI CŨ3Là cõu chuyện của một đời người, một tập thể được kể trong một đờm. Truyện giàu õm hưởng sử thi, đề cập đến những vấn đề trọng đại của vận mệnh dõn tộc và đất nước, xõy dựng những tớnh cỏch anh hựng tiờu biểu cho nhõn dõn.Ra đời trong những ngày Mĩ đổ quõn ồ ạt vào miền Nam, tăng cường cỏc chiến dịch càn quột lớn, truyện cũn như một biểu tượng cho tinh thần kiờn cường, bất khuất của đồng bào ta.543210Heỏt giụứRỪNG XÀ NU – Nguyễn Trung Thành KIỂM TRA BÀI CŨ4Truyện thể hiện thấm thớa và cảm động những tỡnh cảm thiờng liờng và bền chặt của những con người trong một cộng đồng từ gia đỡnh đến quờ hương, Tổ quốc.Truyện bi thương, hựng trỏng, dữ dội mà chan chứa õn tỡnh được thuật kể qua dũng hồi ức khi đứt khi nối của một tõn binh dũng cảm bị trọng thương và lạc đường giữa chiến trường, sau một trận đỏnh ỏc liệt. 543210Heỏt giụứNHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐèNH - NGUYỄN THIKIỂM TRA BÀI CŨ5Cần cú khoảng cỏch để chiờm ngưỡng vẻ đẹp của nghệ thuật nhưng nếu muốn khỏm phỏ bớ ẩn bờn trong cuộc đời thỡ phải tiếp cận với đời và sống cựng cuộc đời ; Nghệ thuật nảy sinh từ cuộc sống nhưng khụng phải bao giờ cuộc đời cũng là nghệ thuật. Người nghệ sĩ cần phải thận trọng khỏm phỏ bằng cỏi nhỡn toàn diện, đa chiều.Đú là những điều cú thể rỳt ra từ một tỏc phẩm này.CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA – NGUYỄN MINH CHÂU Heỏt giụứ543210KIỂM TRA BÀI CŨHOÀN CHỈNH ĐOẠN VĂNChỉ một từ duy nhất lặp lại trong cỏc ụ trống ( ).Đọc đoạn văn, sau 15 giõy suy nghĩ, hóy cho biết đú là từ gỡ ?KIỂM TRA BÀI CŨKhi miờu tả quỏ trỡnh vựng dậy của làng Xụ Man bất khuất, truyện ngắn Rừng xà nu đó xõy dựng thành cụng một tập thể nhõn dõn anh hựng bao gồm nhiều ( ). Từ cụ Mết đến Tnỳ, từ Mai đến Dớt rồi Heng Đú là những ( ) kế tiếp nhau nhanh chúng trưởng thành trong bóo tỏp chiến tranh. Những ( ) con người ấy tạo thành bức tranh tập thể anh hựng cũng như cỏc ( ) cõy xà nu hợp nờn cỏnh rừng xà nu hựng vĩ. 05090602030408070111121500101314 THẾ HỆKIỂM TRA BÀI CŨ05090602030408070111121500101314(...) chan chứa niềm yờu đời làm thức tỉnh con người bờn trong Mị, đưa Mị từ cừi quờn trở về cừi nhớ.Mị sửa lại mỏi túc, lấy chiếc vỏy hoa, chuẩn bị đi chơi theo tiếng gọi của lũng mỡnh. Thế rồi, giữa lỳc ấy, A Sử trở về, lạnh lựng trúi đứng Mị vào cột nhà. Bị trúi đứng vào cột. Mị vẫn say mờ với (...). Men rượu cựng với (...) biến Mị thành một người mộng du. Cụ quờn mỡnh đang bị trúi, lũng hướng theo (...) gọi bạn để đến với cuộc vui xuõn. TIẾNG SÁOKIỂM TRA BÀI CŨ05090602030408070111121500101314Hành động chấp nhận cỏi chết, trả lại xỏc cho anh hàng thịt của Trương Ba là hành động đỳng đắn, dũng cảm và đạo đức. Từ tư tưởng triết học đỳng đắn về quan hệ giữa linh hồn và thể xỏc, Lưu Quang Vũ đi đến một quan niệm đẹp về cỏch (...): (...) chõn thật, (...) vỡ mọi người, vỡ hạnh phỳc và sự tốt đẹp của con người. Trương Ba chết hẳn nhưng hồn ụng vẫn (...) trong tỡnh cảm của mọi người, (...) trong cuộc sống của những người đang (...) mà chẳng cần mượn thõn xỏc của bất kỡ ai. sốngKIỂM TRA BÀI CŨ05090602030408070111121500101314Chuyến đi thực tế săn tỡm ảnh lịch của nghệ sĩ Phựng đó giỳp anh hiểu biết thờm về sự thật cay đắng, nghịch lớ của ( ) đời thường. Anh nhận ra sõu sắc hơn rằng, một nghệ sĩ khụng chỉ biết rung động trước cỏi đẹp mà cũn cần là một con người biết đồng cảm và chia sẻ, biết đấu tranh với cỏi ỏc, cỏi xấu để cú ( ) xứng đỏng với con người. Và ( ) cần được khỏm phỏ, lớ giải với tất cả nhận thức và tỡnh cảm, cỏi nhỡn đa diện, nhiều chiều mới mong hiểu thấu diện mạo muụn màu và bản chất thực của nú. cuộc sốngKIỂM TRA BÀI CŨ05090602030408070111121500101314Nạn (...) dạo đú thật khủng khiếp. Tụi tận mắt chứng kiến người chết (...) nằm rải rỏc khắp nơi. Khi con người bị đẩy đến bờ vực cuối cựng của cuộc sống thỡ toàn bộ số phận và tớnh cỏch của họ sẽ biểu lộ hết. Chết (...) là một thực tế khốc liệt. Cỏi (...) hành hạ tất cả mọi người nhưng khụng ỏt được sức mạnh của tõm hồn họ. (...), vừa cay đắng, vừa đau đớn, đồng thời một mặt nào đú nú lại loộ lờn những tia sỏng đạo đức và danh dự. Vợ nhặt khai thỏc cỏc khớa cạnh khỏc nhau cựng của bi kịch ấy.Lời nhà văn Kim Lõn đúiễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNCấu trúc bài họcI. Lý thuyết.II. Bài tập thực hành.III. Những lưu ý khi làm bài.IV. Củng cố, bài tập về nhà.ễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNI.Lý thuyết.1.Khái niệm văn bản: Văn bản là sản phẩm giao tiếp bằng ngôn ngữ gồm một hay nhiều câu, nhiều đoạn.Văn bản gồm những đặc điểm:-Mỗi văn bản tập trung thể hiện một chủ đề và triển khai chủ đề đó một cách trọn vẹn.-Các câu trong văn bản có sự liên kết chặt chẽ đồng thời cả văn bản được xây dựng theo một kết cấu mạch lạc.-Mỗi văn bản có dấu hiệu hoàn chỉnh về nội dung (mở đầu bằng nhan đề và kết thúc bằng hình thức thích hợp với từng loại văn bản).-Mỗi văn bản thực hiện một hoặc một số mục đích giao tiếp nhất định.ễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNI. Lý thuyết.2. Các loại văn bản:-Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ sinh hoạt.-Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật.-Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ khoa học.-Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ hành chính.-Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ chính luận.-Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ báo chí. ễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNI. Lý thuyết.3 .Yêu cầu của bài thi đọc hiểu văn bản:-Nắm được nội dung chính, các thông tin quan trọng của văn bản.-Hiểu ý nghĩa văn bản, tên văn bản.-Hiểu biết về từ ngữ ngữ pháp, thể loại của văn bản.-Một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản và tác dụng của chúng. ễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNII.Bài tập thực hành. Thương thay thõn phận con tằmKiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.Thương thay con kiến li tiKiếm ăn được mấy phải đi tỡm mồi.Thương thay hạc lỏnh đường mõyChim bay mỏi cỏnh biết ngày nào thụi.Thương thay con quốc giữa trờiDầu kờu ra mỏu cú người nào nghe.(Ca dao)- Bài ca dao cú những hỡnh ảnh gỡ, được khắc họa như thế nào, cú những đặc điểm gỡ chung?- Biện phỏp nghệ thuật, ý nghĩa, tỏc dụng?- Chủ đề của bài ca dao?- Đặt nhan đề?Nhúm 1: Đọc bài ca dao và trả lời cỏc cõu hỏi ễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNII.Bài tập thực hành. ẾCH NGỒI ĐÁY GIẾNGCon ếch sống lõu ngày trong một cỏi giếng nọ. Xung quanh chỉ cú vài con nhỏi, cua, ốc bộ nhỏ. Hàng ngày nú cất tiếng kờu ồm ộp làm vang động cả giếng, khiến cỏc con vật kia rất hoảng sợ. Ếch cứ tưởng bầu trời bộ bằng cỏi vung và nú thỡ oai như một vị chỳa tể. Một năm nọ trời mưa to làm nước dõng lờn, tràn bờ, đưa ếch ra ngoài. Quen thúi cũ nú nhớn nhỏo đưa mắt lờn nhỡn bầu trời chả thốm để ý đến xung quanh nờn đó bị một con trõu đi qua giẫm bẹp.(Ngữ văn 6-tập I-NXBGD)- Văn bản thuộc thể loại truyện gỡ?- Khi sống dưới giếng, ếch như thế nào?- Khi lờn bờ, ếch như thế nào?- Tỡm và nờu tỏc dụng của biện phỏp tu từ ẩn dụ?- Bài học rỳt ra từ cõu chuyện?Nhúm 2: Đọc đoạn văn và trả lời cỏc cõu hỏi ễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNII.Bài tập thực hành. Chị Phan Thị Ngọc Thanh (người Việt – 29 tuổi) cựng chồng là Jae Geun (54 tuổi) đó làm nhõn viờn lau chựi trong khu chung cư được 5 năm. Họ cố 2 con: con trai lờn 6 tuổi, bộ gỏi 5 tuổi. Ước mơ đổi đời đó đưa họ lờn chuyến phà tới Jeju. Phà Seuol gặp nạn và gia đỡnh chị chỉ cú một chiếc ỏo phao duy nhất. Trong khoảnh khắc đối mặt giữa sự sống và cỏi chết họ quyết định mặc chiếc ỏo phao duy nhất cho cụ con gỏi nhỏ và đẩy bộ ra khỏi phà. Bộ được cứu sống nhưng hiện nay những nhõn viờn cứu hộ vẫn chưa tỡm thấy những người thõn của bộ. đi qua giẫm bẹp(web.phap luat doi song.com.16/4/2014)- Văn bản thuộc phong cỏch ngụn ngữ nào?- Nội dung của văn bản?- Suy nghĩ về hỡnh ảnh cỏi phao trong văn bản?Nhúm 3: Đọc văn bản và trả lời cỏc cõu hỏi ễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNII.Bài tập thực hành. Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế cứ rượu xong là hắn chửi. Bắt đầu hắn chửi trời. Cú hề gỡ? Trời cú của riờng nhà nào? Rồi hắn chửi đời. Thế cũng chẳng sao: Đời là tất cả nhưng chẳng là ai. Tức mỡnh hắn chửi cả làng Vũ Đại. Nhưng cả làng Vũ Đại ai cũng nhủ: “Chắc nú chừa mỡnh ra”. Khụng ai lờn tiếng cả. Tức thật!... Đó thế hắn chửi cha đứa nào khụng chửi nhau với hắn. Nhưng khụng cú ai ra điều. Mẹ kiếp! Thế cú phớ rượu khụng? Cú khổ hắn khụng? Khụng biết đứa chết mẹ nào đẻ ra cỏi thõn hắn cho hắn khổ đến nụng nỗi này? A ha hắn cứ chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra hắn Nhưng mà biết đứa nào đẻ ra Chớ Phốo? Cú trời mà biết? Hắn khụng biết cả làng Vũ Đại cũng khụng ai biết (Trớch Ngữ Văn 11- Tập I-NXBGD)- Đoạn văn trờn Nam Cao đó sử dụng kiểu cõu gỡ?- Chớ Phốo chửi những ai?- í nghĩa của tiếng chửi?Nhúm 4: Đọc văn bản và trả lời cỏc cõu hỏi ễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNII.Bài tập thực hành. Hỡnh ảnh: con tằm, con kiến, con hạc, con quốc.Được khắc họa qua hành động hàng ngày của chỳng: nhả tơ, kiếm mồi, bay mỏi cỏnh Đều là những sinh vật nhỏ bộ, yếu ớt nhưng siờng năng, chăm chỉ.- Bài ca dao cú những hỡnh ảnh gỡ, được khắc họa như thế nào, cú những đặc điểm gỡ chung?- Biện phỏp nghệ thuật, ý nghĩa, tỏc dụng?- Chủ đề của bài ca dao?- Đặt nhan đề?Nhúm 1: Đọc bài ca dao và trả lời cỏc cõu hỏi Biện phỏp nghệ thuật: ẩn dụ, điệp ngữChủ đề: Thõn phận người nụng dõn dưới xó hội cũ chịu nhiều bất cụng, khổ cực Nhan đề: Ca dao than thõn, thương thay tiếng hỏt than thõn ễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNII.Bài tập thực hành. Văn bản thuộc thể loại truyện ngụ ngụn.- Văn bản thuộc thể loại truyện gỡ?- Khi sống dưới giếng, ếch như thế nào?- Khi lờn bờ, ếch như thế nào?- Tỡm và nờu tỏc dụng của biện phỏp tu từ ẩn dụ?- Bài học rỳt ra từ cõu chuyện?Nhúm 2: Đọc đoạn văn và trả lời cỏc cõu hỏiKhi sống dưới giếng ếch thấy trời là cỏi vung, mỡnh là chỳa tể.Khi lờn bờ ếch nghờnh ngang đi lại khắp nơi, nhơn nhỏo nhỡn trời, bị một con trõu giậm bẹp.Bp tu từ ẩn dụ: ếch tượng trưng cho con người, giếng, bầu trời: mụi trường sống.Tự cao tự đại làm hại bản thõn.Biết người biết mỡnh trăm trận trăm thắng.Sự hiểu biết là chỡa khúa của thành cụngĐiều thiết yếu trong cuộc sống là luụn làm học trũ.Hành trang quý giỏ nhất của con người là hiểu biết.ễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNII.Bài tập thực hành. Văn bản trờn thuộc phong cỏch ngụn ngữ bỏo chớ- Văn bản thuộc phong cỏch ngụn ngữ nào?- Nội dung của văn bản?- Suy nghĩ về hỡnh ảnh cỏi phao trong văn bản?Nhúm 3: Đọc văn bản và trả lời cỏc cõu hỏi Nội dung núi về việc chỡm phà Seuol (HQ)- Hoàn cảnh gia đỡnh chị Thanh- Lý do gia đỡnh lờn chuyến phà- Chiếc ỏo phao duy nhất cứu sống em bộ của gia đỡnh.- Áo phao trao sự sống- Áo phao biểu tượng của tỡnh yờu gia đỡnh- Trước sự sống cũn tỡnh yờu thương đó bừng sỏngễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNII.Bài tập thực hành. Nam Cao đó sử dụng nhiều kiểu cõu khỏc nhau:- Cõu miờu tả, kể chuyện- Cõu nghi vấn- Cõu cảm thỏng- Đoạn văn trờn Nam Cao đó sử dụng kiểu cõu gỡ?- Chớ Phốo chửi những ai?- í nghĩa của tiếng chửi?Nhúm 4: Đọc văn bản và trả lời cỏc cõu hỏi Chớ phốo chửi:- Chửi trời, chửi đời, chửi cả làng Vũ Đại- Chửi cha đứa nào khụng chửi với Chớ- Chửi cha đứa nào đẻ ra ChớTiếng chửi mở đầu truyện cú tỏc dung:- Giới thiệu nhõn vật một cỏch ấn tượng- Bi kịch nỗi đau mà Chớ phải chịu đựng- Niềm thương cảm sõu sắc của nhà văn với nhõn vậtễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNIII.Những LƯU ý khi làm kiểu bài đọc hiểu văn bản.- Đọc kỹ văn bản và câu hỏi.- Trả lời các câu hỏi chính xác, ngắn gọn, tránh lan man dài dòng.ễN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢNiv.Bài tập về nhà. Tại Thế vận hội đặc biệt dành cho những người tàn tật cú chớn vận động viờn đều bị tổn thương về mặt thể chất và tinh thần, cựng tập trung về vạch xuất phỏt để dự cuộc thi 100m. Khi sỳng hiệu nổ, tất cả đều lao về vạch với quyết tõm giành chiến thắng. Trừ một cậu bộ. Cậu cứ vập ngó liờn tục trờn đường đua. Và cậu bật khúc. Tỏm người kia nghe tiếng khúc, giảm tốc độ, ngoỏi lại nhỡn. Rồi họ quay trở lại. Tất cả, khụng trừ một ai! Một cụ gỏi bị chứng dow dịu dàng cỳi xuống hụn cậu bộ: - Như thế này em sẽ thấy tốt hơn. Rồi tất cả chớn người họ khoỏc tay nhau sỏnh vai về đớch. Tất cả khỏn giả trong sõn vận động đều đứng dậy vỗ tay hoan hụ khụng dứt. Cõu chuyện này đó lan truyền qua mỗi kỡ Thế vận hội về sau”.Hóy đọc kĩ cõu chuyện trờn và trả lời cỏc cõu hỏi:Cõu 1: Khi cậu bộ ngó, bật khúc cú mấy vận động viờn quay trở lại?Cõu 2: Từ cõu chuyện trờn hóy viết 3 bỡnh luận về chiến thắng . Chuực quyự thaày coõ sửực khoỷe vaứ thaứnh ủaùt !Chuực caực em hoùc sinh chaờm ngoan, hoùc gioỷi!