Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 12 - Đọc hiểu Bài thơ Tây Tiến - Tác giả: Quang Dũng

KHỞI ĐỘNGNêu những bài thơ kháng chiến chống Pháp mà em đã được học ?Nêu nhận xét ngắn của em về vẻ đẹp của người chiến sĩ trong những bài thơ trên.Phong cách thơ : phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa. Là nghệ sĩ đa tài : vẽ, làm thơ, sáng tác nhạcTiết 19, 20:-Quang Dũng-TÂY TIẾNQUANG DŨNGMINH HỌA HÀNH TRÌNH CỦA TÂY TIẾN1. Đoạn 1:  a.Hai câu đầu :Cảm hứng chủ đạo của bài thơ được thể hiện như thế nào qua hai câu thơ đầu?- Nhớ chơi vơi-> gợi không gian vời vợi của nỗi nhớ, diễn tả tinh tế một cảm giác mơ hồ, khó định hình nhưng vẽ ra trạng thái cụ thể của nỗi nhớ da diết, thường trực, triền miên.+Câu cảm + Điệp từ+ Từ láy + Hiệp vần “ơi”nhấn mạnh, khắc sâu nỗi nhớ ->Nỗi nhớ da diết, thường trực trong tâm trí nhà thơ.-> Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ về đoàn quân Tây Tiến và núi rừng Tây Bắc - Tây Tiến ơi ! -> tiếng gọi thân thương -> nỗi nhớ tha thiết 12 câu tiếp : Diễn tả nỗi nhớ về cảnh thiên nhiên vùng Tây Bắc:Nhóm 1 : - Tìm các địa danh mà đoàn quân Tây Tiến đi qua ?- Hình ảnh “ sương lấp” gợi điều gì về miền núi Tây Bắc ?Nhóm 2, 3 : - Nhận xét hình ảnh thiên nhiên qua các câu sau (về âm thanh, hình ảnh) :- Tìm biện pháp nghệ thuật và tác dụng của chúng trong các câu thơ sau :“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây súng ngửi trời Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống”“Chiều chiều oai linh thác gầm thétĐêm đêm mường Hịch cọp trêu người”Nhóm 3 : - Nhận xét hình ảnh thiên nhiên qua các câu sau (về âm thanh, hình ảnh) :- Tìm tác dụng của việc lặp lại các thanh bằng trong câu thơ :Nhà ai Pha Luông mưa xa khơiMường Lát hoa về trong đêm hơiHình ảnh thiên nhiên: - Địa danh từng qua : Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông, Mường Hịch.: lạ, hoang sơ, bí ẩn. Sương lấp : sương dầy đặc. nặng nề như có thể chôn vùi con người, che tầm nhìn.Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm: đối + từ láy tượng hình + điệp + nhiều vần trắc + kết hợp từ độc đáo + cách ngắt nhịp 4/3Ngàn thước xuống: biện pháp ước lệ xưa phát huy tác dụng chỉ độ cao của núi, độ sâu của vực thẳm, độ dốc của vách núiSúng ngửi trời : nhân hóa : đặc tả độ cao ngất trời của núiChiều chiều oai linh thác gầm thétĐêm đêm Mường Hịch cọp trêu ngườiÂm thanh : + Thác gầm thét + Cọp trêu ngườiThường xuyên đối mặt với sự nguy hiểm, dữ dội, bí ẩn, hoang vu cña chèn rõng thiªng n­íc ®éc + Chiều chiều + Đêm đêmNhân hóa=> Hoang sơ , man dại, bí hiểm= > Hùng vĩ, khắc nghiệt, nguy hiểm.Nhà ai xa khơi : điệp thanh bằng + vần mở gợi không gian mở rộng trải dài của các thung lũng, gợi cảm giác được nghỉ ngơi thư thái của người lính giữa cuộc hành quân.Hoa về trong đêm hơi :điệp thanh bằng + vần mở : vẻ đẹp lãng mạn đầy chất thơ của một đêm đầy sương.=> Vẻ đẹp thơ mộng của núi rừng Tây Bắc.Nhóm 1 : - Tìm các địa danh mà đoàn quân Tây Tiến đi qua ?- Hình ảnh “ sương lấp” gợi điều gì về miền núi Tây Bắc ?Nhóm 2, 3 : - Nhận xét hình ảnh thiên nhiên qua các câu sau (về âm thanh, hình ảnh) :- Tìm biện pháp nghệ thuật và tác dụng của chúng trong các câu thơ sau:“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây súng ngửi trời Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống”“Chiều chiều oai linh thác gầm thétĐêm đêm mường Hịch cọp trêu người”= > Hình ảnh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, khắc nghiệt, nguy hiểm.Nhóm 3 : - Nhận xét hình ảnh thiên nhiên qua các câu sau (về âm thanh, hình ảnh) :- Tìm tác dụng của việc lặp lại các thanh bằng trong câu thơ :Nhà ai Pha Luông mưa xa khơiMường Lát hoa về trong đêm hơi=> Vẻ thơ mộng, trữ tình của núi rừng Tây Bắc.Hình ảnh đoàn quân trên nền bức tranh thiên nhiên Tây Bắc được thể hiện qua những chi tiết nào ? Phân tích các hình ảnh trên, nhận xét về vẻ đẹp của đoàn quân Tây Tiến ?Sự gian khổ, hi sinh : Đoàn quân mỏi : hệ quả của “sương lấp” : vất vả, dãi dầu, kiệt sức vì gắng chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt. Không bước nữa, bỏ quên đời : nói giảm nói tránh- > sự hi sinh của người lính.gục lên súng mũ : người lính kiệt sức, hi sinh trong khi đang làm nhiệm vụ.Vẻ đẹp lạc quan, lãng mạn, kiên cường của người lính trong gian khổ : Súng ngửi trời, hoa về trong đêm hơi, nhà ai xa khơi, cọp trêu người : luôn lạc quan, yêu đời, coi thường hiểm nguy, tâm hồn nhạy cảm với cái đẹp Không bước nữa, bỏ quên đời, gục lên súng mũ : cách nói phủ định + nói giảm : thể hiện tư thế chủ động cả khi ngã xuống thể hiện tinh thần kiên cường của người chiến sĩ.Vẻ đẹp của những người lính hào hoa, giàu tình cảm quân dân :Mùa em thơm nếp xôi : Mùa lúa nếpMùa của tình quân dân -> Kết hợp từ khá lạ, quan hệ từ bị lược bớt: “mùa em” làm giọng thơ ngọt ngào, êm dịu, ấm áp, gợi vẻ đẹp hào hoa trong người lính TT. Nhớ ôi : thán từ -> nỗi nhớ tha thiết, thủy chung Đoạn 1 : khổ thơ 1 : nỗi nhớ là cảm hứng chủ đạo của bài thơNhớ về thiên nhiên Tây Bắc vừa hùng vĩ, khắc nghiệt vừa thơ mộng, trữ tìnhNỗi nhớ về đồng đội Tây Tiến và những cuộc hành quân ở Tây BắcII. Đọc- hiểu văn bảnTÂY TIẾN (Quang Dũng)I. Tìm hiểu chungĐọc, bố cục2. Tìm hiểu văn bảna.Đocạn 1b.Đoạn 2: Kỉ niệm về đêm liên hoan,thiên nhiên Tây Bắc thơ mộng, trữ tìnhI.Tìm hiểu chung Lộng lẫy, rực rỡ, duyên dáng- Âm thanh: “khèn lên man điệu”  Tiếng nhạc reo rắt- Tâm hồn: “xây hồn thơ”:  Tâm hồn bay bổng, lâng lâng. Gợi không khí mê say, ngây ngất, thể hiện sự gắn bó của tình quân dân. TÂY TIẾN (Quang Dũng) b.Đoạn 2: Kỉ niệm về đêm liên hoan,thiên nhiên Tây Bắc thơ mộng, trữ tình * Hình ảnh đêm liên hoan:II. Đọc- hiểu văn bản- Hình ảnh, màu sắc: “hội đuốc hoa”, “em xiêm áo”, “nàng e ấp” T©y TiÕn (Quang Dòng)I. T×m hiÓu chungb. Đoạn 2 * Cảnh sông nước miền TâyII. Đọc- hiểu văn bản- Cảnh vật: “chiều sương ấy”, “hồn lau nẻo bến bờ”, “nước lũ hoa đong đưa”-> Cảnh vật thiên nhiên mang vẻ đẹp hoang dại, thiêng liêng.-> Gợi cảm giác mênh mang, mờ ảo.Người đi Châu Mộc chiều sương ấyCó thấy hồn lau nẻo bến bờCó nhớ dáng người trên độc mộcTrôi dòng nước lũ hoa đong đưa. T©y TiÕn (Quang Dòng)- Hình ảnh “dáng người trên độc mộc”->Gợi dáng hình mềm mại, uyển chuyển của cô gái trên chiếc thuyền độc mộc.* Cảnh sông nước miền Tây- Nghệ thuật:+ Sử dụng bút pháp gợi tả+ Kết hợp hài hòa giữa chất nhạc và chất thơ. Tóm lại: Đoạn thơ thể hiện cảm xúc trào dâng của nhà thơ về những kỉ niệm đẹp với thiên nhiên và con người miền Tây.b. Đoạn 2 - Điệp từ “có thấy, có nhớ” diễn tả tinh tế tâm hồn của nhà thơ gửi vào cỏ cây sông nước =>Nét vẽ thi trung hữu hoạ2. Tìm hiểu văn bảnc. Chân dung người lính Tây Tiến:Tây Tiến đoàn binh không mọc tócQuân xanh màu lá dữ oai hùmMắt trừng gửi mộng qua biên giớiĐêm mơ Hà Nội dáng kiều thơmRải rác biên cương mồ viễn xứChiến truờng đi chẳng tiếc đời xanhÁo bào thay chiếu anh về đấtSông Mã gầm lên khúc độc hànhc.Chân dung người lính Tây Tiến2. Tim hiểu văn bản-Ngoại hình: Không mọc tócQuân xanh màu láMắt trừng gửi mộng-> Tả thực + cảm hứng lãng mạn => Nieàm töï haøo veà dáng vẻ kỳ dị nhưng độc đáo, gân guốc cuaû ngöôì lính-> hiện thực kháng chiến gian khổ, thiếu thốn