Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Bài 16: Cấu trúc di truyền của quần thể - Lê Thị Nhuyền
Về kiến thức:
Trình bày được khái niệm quần thể sinh vật, tần số alen và tần số kiểu gen của quần thể.
Biết cách tính tần số alen và tần số kiểu gen của quần thể.
Trình bày hướng thay đổi cấu trúc di truyền của quần thể tự thụ phấn và giao phối gần.
Về kỹ năng:
Vận dụng lý thuyết trong giải bài tập di truyền.
Rèn luyện quan sát và phân tích hình ảnh.
Liên hệ thực tiễn cuộc sống.
Về thái độ:
Thêm yêu thích thế giới sống.
Ý thức bảo vệ môi trường và gìn giữ những đặc trưng vốn có của tự nhiên.
Giải thích khoa học một số vấn đề thực tiễn.
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Bài 16: Cấu trúc di truyền của quần thể - Lê Thị Nhuyền", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUỸ LAWRENCE S.TING Cuộc thi quốc gia Thiết kế bài giảng e – Learning lần thứ 4 Bài 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ MÔN SINH HỌC LỚP 12 GIÁO VIÊN: LÊ THỊ NHUYỀN Email: Lenhuyen8187@gmail.com Điện thoại: 01683705592 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NGUYỄN DU Huyện Đăk Mil, Tỉnh Đăk Nông Tháng 10/ 2016 SINH HỌC 12 PHẦN 5: DI TRUYỀN HỌC Chương III: DI TRUYỀN HỌC QUẦN THỂ BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ I. KHÁI NIỆM QUẦN THỂ II. CÁC ĐẶC TRƯNG DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN Mục tiêu Về kiến thức: Trình bày được khái niệm quần thể sinh vật, tần số alen và tần số kiểu gen của quần thể. Biết cách tính tần số alen và tần số kiểu gen của quần thể. Trình bày hướng thay đổi cấu trúc di truyền của quần thể tự thụ phấn và giao phối gần. Về kỹ năng: Vận dụng lý thuyết trong giải bài tập di truyền. Rèn luyện quan sát và phân tích hình ảnh. Liên hệ thực tiễn cuộc sống. Về thái độ: Thêm yêu thích thế giới sống. Ý thức bảo vệ môi trường và gìn giữ những đặc trưng vốn có của tự nhiên. Giải thích khoa học một số vấn đề thực tiễn. BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ I. KHÁI NIỆM QUẦN THỂ Quần thể chim hải âu Quần thể ngựa vằn Quần thể cây ngô Quần thể cá heo Quần thể sinh vật là gì? Quần thể sinh vật là gì? Chính xác - Click để tiếp tục! Sai rồi - click chuột để tiếp tục! Gửi bài Làm lại Đáp án của bạn chính xác! Đáp án của bạn: Đáp án chính xác là: Bạn chưa hoàn thành câu hỏi Bạn phải hoàn thành câu hỏi trước khi tiếp tục Hãy lựa chọn câu trả lời đúng! A) Tập hợp các cá thể khác loài, cùng sống trong một khoảng không gian nhất định, vào một thời điểm xác định, có khả năng sinh sản tạo thành những thế hệ mới. B) Tập hợp các cá thể cùng loài, cùng sống trong một khoảng không gian nhất định, vào một thời điểm xác định, có khả năng sinh sản tạo thành những thế hệ mới. C) Tập hợp các cá thể cùng loài, cùng sống trong một khoảng không gian nhất định, vào thời điểm xác định, không có khả năng sinh sản và tạo thành thế hệ mới. D) Tập hợp các cá thể cùng loài, cùng sống trong một không gian nhất định, vào một thời điểm ngẫu nhiên, có khả năng sinh sản và tạo ra thế hệ mới. BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ I. KHÁI NIỆM QUẦN THỂ Quần thể chim hải âu Quần thể ngựa vằn Quần thể cây ngô Quần thể cá heo Q uần thể là tập hợp các cá thể cùng loài , chung sống trong một khoảng không gian xác định , tồn tại qua thời gian nhất định , giao phối với nhau sinh ra thế hệ sau. BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ II. CÁC ĐẶC TRƯNG DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ Màu da khác nhau trên thế giới Người da trắng Người da vàng Người da đen ốn gen là tập hợp tất cả các alen có trong quần thể ở một thời điểm xác định. V Nhóm máu Rh + : Người da trắng: 85% Người Phi da đen: 100% Người Việt Nam: 99,92% BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ II. CÁC ĐẶC TRƯNG DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ Các đặc điểm của vốn gen thể hiện qua tần số alen và tần số kiểu gen của quần thể. Quần thể 1 Quần thể 2 AA = 60%, Aa = 20%, aa = 20% AA = 20%, Aa = 30%, aa = 50% BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ II. CÁC ĐẶC TRƯNG DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ Tần số của một loại kiểu gen nào đó trong quần thể được tính bằng: Số cá thể có kiểu gen đó Tổng số cá thể có trong quần thể Tần số alen của gen nào đó được tính bằng : Số lượng alen đó Tổng số alen khác nhau của gen đó trong quần thể BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ II. CÁC ĐẶC TRƯNG DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ Ví dụ: Một quần thể đậu Hà Lan, gen quy định màu hoa có hai alen: Alen A quy định màu hoa đỏ, alen a quy định màu hoa trắng. Giả sử quần thể có 1000 cây với 500 cây hoa đỏ có kiểu gen AA, 200 cây hoa đỏ có kiểu gen Aa, 300 cây hoa trắng có kiểu gen aa. Tìm tần số của mỗi kiểu gen trong quần thể ? Tìm tần số tương đối alen A, a trong quần thể ? Bài giải : P: 500 cây AA : 200 cây Aa : 300 cây aa BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ II. CÁC ĐẶC TRƯNG DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ Ví dụ : Một quần thể đậu Hà Lan, gen quy định màu hoa có hai alen: Alen A quy định màu hoa đỏ, alen a quy định màu hoa trắng. Giả sử quần thể có 1000 cây với 500 cây hoa đỏ có kiểu gen AA, 200 cây hoa đỏ có kiểu gen Aa, 300 cây hoa trắng có kiểu gen aa. Tìm tần số của mỗi kiểu gen trong quần thể ? Tìm tần số tương đối alen A, a trong quần thể ? Bài giải : P: 500 cây AA : 200 cây Aa : 300 cây aa b. Cách 1 : Tổng số alen có trong quần thể: 1000 x 2 = 2000 BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ II. CÁC ĐẶC TRƯNG DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ Ví dụ : Một quần thể đậu Hà Lan, gen quy định màu hoa có hai alen: Alen A quy định màu hoa đỏ, alen a quy định màu hoa trắng. Giả sử quần thể có 1000 cây với 500 cây hoa đỏ có kiểu gen AA, 200 cây hoa đỏ có kiểu gen Aa, 300 cây hoa trắng có kiểu gen aa. Tìm tần số của mỗi kiểu gen trong quần thể ? Tìm tần số tương đối alen A, a trong quần thể ? Bài giải : P: 500 cây AA : 200 cây Aa : 300 cây aa b. Cách 2 : Từ câu a, ta có cấu trúc di truyền của quần thể: P: 0,5 AA : 0,2 Aa : 0,3 aa Kiểu gen AA cho 1 loại giao tử: A Kiểu gen Aa cho 2 loại giao tử : A, a Kiểu gen aa cho 1 loại giao tử : a Tần số alen A là: 0,5 + 0,2 : 2 = 0,6 Tần số alen a là: 0,3 + 0,2 : 2 = 0,4 ( hoặc 1 – Tần số A = 1 – 0,6 = 0,4 ) Tác động không có ý thức của con người làm cho vốn gen của quần thể sẽ thay đổi, ảnh hưởng đến sự tồn tại của loài và môi trường sống. Tác động không có ý thức của con người ảnh hưởng như thế nào đến vốn gen của quần thể ? Bảo vệ và khai thác hợp lí -> vốn gen của quần thể ổn định -> đảm bảo cân bằng sinh thái. Con người cần làm gì để bảo vệ vốn gen của quần thể? I Khái niệm quần thể II Các đặc trưng di truyền của quần thể Các em đã tìm hiểu Tập hợp sinh vật nào sau đây là quần thể? Chính xác - Click để tiếp tục! Sai rồi - click chuột để tiếp tục! Gửi bài Làm lại Đáp án của bạn chính xác! Đáp án của bạn: Đáp án chính xác là: Bạn chưa hoàn thành câu hỏi Bạn phải hoàn thành câu hỏi trước khi tiếp tục A) Lồng gà ở chợ B) Đàn hươu trong rừng C) Cá trong bể D) Vườn cà phê Một quần thể sóc khởi đầu có tổng số 1500 con, trong đó : sóc lông nâu đồng hợp trội (AA) là 900 con, sóc lông nâu dị hợp (Aa) là 300 con và sóc lông trắng (aa) là 300 con. Tần số các loại kiểu gen và tần số alen của quần thể là: Chính xác - Click để tiếp tục! Sai rồi - click chuột để tiếp tục! Gửi bài Làm lại Đáp án của bạn chính xác! Đáp án của bạn: Đáp án chính xác là: Bạn chưa hoàn thành câu hỏi Bạn phải hoàn thành câu hỏi trước khi tiếp tục A) AA = 0,6; Aa = 0,2; aa = 0,2; A = 0,6; a = 0,4. B) AA = 0,5; Aa = 0,2; aa = 0,3; A = 0,4; a = 0,6. C) AA = 0,5; Aa = 0,2; aa = 0,3; A = 0,3; a = 0,7. D) AA = 0,6; Aa = 0,2; aa = 0,2; A = 0,7; a = 0,3. BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN Trên cùng một hoa Hai hoa trên cùng một cây Quần thể tự thụ phấn: Tự thụ phấn là sự thụ phấn trên cùng một hoa hoặc hoa khác cùng một cây 1. Quần thể tự thụ phấn 2. Quần thể giao phối gần Quần thể giao phối gần: Các cá thể có quan hệ huyết thống giao phối với nhau. Ví dụ: Giao phối giữa con cái cùng bố mẹ, hoặc giữa bố mẹ và con cái BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN Ví dụ 1 : Ở quần thể cây đậu Hà Lan: P toàn cây hoa đỏ thuần chủng (AA). P AA AA AA F1 AA AA AA AA AA F2 AA AA AA AA AA AA AA => Thành phần kiểu gen qua các thế hệ tự thụ F1, F2 Fn đều toàn AA. BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN Ví dụ 2 : Ở quần thể cây đậu Hà Lan: P toàn cây hoa trắng thuần chủng (aa). P aa aa aa F1 aa aa aa aa aa F2 aa aa aa aa aa aa aa => Thành phần kiểu gen qua các thế hệ tự thụ phấn F1, F2 Fn đều toàn aa. BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN Ví dụ 3 : Ở quần thể cây đậu Hà Lan: P toàn cây hoa đỏ có kiểu gen (Aa). => Vậy thành phần kiểu gen qua các thế hệ tự thụ F1, F2 Fn như thế nào? Ta có: P: Aa x Aa => Thành phần kiểu gen qua 1 thế hệ tự thụ phấn: => Thành phần kiểu gen qua 2 thế hệ tự thụ phấn: => Thành phần kiểu gen qua 3 thế hệ tự thụ phấn: BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ Thế hệ Kiểu gen dị hợp tử Kiểu gen đồng hợp Tần số alen Aa AA = aa A a P0 1 (100%) 0 0.5 (50%) 0.5 (50%) F1 0.5 0.5 F2 0.5 0.5 F3 0.5 0.5 Fn 0.5 0.5 III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN Sơ đồ biến đổi cấu trúc di truyền của quần thể Aa Aa Aa Aa Aa Aa AA aa AA aa AA aa AA aa AA aa P F1 F2 F3 F4 F5 Fn ? ( khi n —> ∞ ) Xu hướng biến đổi tần số kiểu gen của quần thể tự thụ phấn và giao phối gần qua các thế hệ là Chính xác - Click để tiếp tục! Sai rồi - click chuột để tiếp tục! Gửi bài Làm lại Đáp án của bạn chính xác! Đáp án của bạn: Đáp án chính xác là: Bạn chưa hoàn thành câu hỏi Bạn phải hoàn thành câu hỏi trước khi tiếp tục Hãy lựa chọn câu trả lời đúng! A) Tần số kiểu gen dị hợp giảm, tần số kiểu gen đồng hợp giảm. B) Tần số kiểu gen dị hợp tăng, tần số kiểu gen đồng hợp giảm. C) Tần số kiểu gen dị hợp giảm, tần số kiểu gen đồng hợp tăng. D) Tần số kiểu gen dị hợp tăng, tần số kiểu gen đồng hợp tăng. BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN 3. Đặc điểm quần thể tự thụ phấn và giao phối gần Thành phần kiểu gen của quần thể tự thụ phấn và giao phối gần qua các thế hệ sẽ thay đổi theo hướng tăng dần tần số kiểu gen đồng hợp và giảm dần tần số kiểu gen dị hợp , nhưng không làm thay đổi tần số alen. Qúa trình tự phối làm cho quần thể dần dần phân thành các dòng thuần có kiểu gen khác nhau. AaBb x AaBb AABB Aabb aaBB aabb Mở rộng Nếu thế hệ P có đủ các kiểu gen AA, Aa, aa với tỷ lệ như sau: P: d AA : h Aa : r aa ( d + h + r = 1 ) BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN 4. Hệ quả khi cho tự thụ phấn và giao phối gần Hiện tượng thoái hóa Quần thể tự thụ phấn và giao phối gần qua nhiều thế hệ thì con cháu có sức sống kém, năng suất giảm và gây chết. Hổ trắng Kenny BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN 4. Hệ quả khi cho tự thụ phấn và giao phối gần Điều 10 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 quy định: “Việc kết hôn bị cấm trong những trường hợp sau đây: Người đang có vợ hoặc có chồng Người mất năng lực hành vi dân sự; Giữa những người có cùng dòng máu về trực hệ, giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; Giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi, giữa những người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, bố chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, bố dượng với con riêng cuả vợ, mẹ kế với con riêng của chồng; Giữa những người cùng giới tính.” BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN 4. Hệ quả khi cho tự thụ phấn và giao phối gần b. Nguyên nhân thoái hóa giống Tỷ lệ dị hợp giảm → tỷ lệ đồng hợp tăng, trong đó đồng hợp lặn có hại được biểu hiện. 4. Hệ quả khi cho tự thụ phấn và giao phối gần c. Vai trò của tự thụ phấn và giao phối gần Củng cố và tăng cường tính trạng mong muốn. Tạo dòng thuần, thuận tiện phát hiện và loại bỏ gen xấu. Tạo dòng thuần, chuẩn bị cho lai khác dòng tạo ưu thế lai. BÀI 16: CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ III. CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN X Hãy nhớ! Mỗi quần thể sinh vật thường có một vốn gen đặc trưng. Các đặc điểm của vốn gen thể hiện qua tần số alen và tần số kiểu gen của quần thể. Quần thể sinh sản bằng cách tự thụ phấn hoặc giao phối gần sẽ có cấu trúc di truyền với tỉ lệ các loại kiểu gen đồng hợp tử ngày một tăng và tỉ lệ kiểu gen dị hợp tử ngày một giảm. Câu 1: Một quần thể gồm 2000 cá thể, trong đó có 400 cá thể có kiểu gen DD, 200 cá thể có kiểu gen Dd và 1400 cá thể có kiểu gen dd. Tần số alen D trong quần thể này là Chính xác - Click để tiếp tục! Sai rồi - click chuột để tiếp tục! Gửi bài Làm lại CỦNG CỐ Đáp án của bạn chính xác! Đáp án của bạn: Đáp án chính xác là: Bạn chưa hoàn thành câu hỏi Bạn phải hoàn thành câu hỏi trước khi tiếp tục A) 0,20 B) 0,25 C) 0,30 D) 0,40 Câu 2: Một quần thể khởi đầu có tần số kiểu gen dị hợp tử Aa là 0,4. Sau 2 thế hệ tự thụ phấn thì tần số kiểu gen dị hợp tử trong quần thể là bao nhiêu? Chính xác - Click để tiếp tục! Sai rồi - click chuột để tiếp tục! Gửi bài Làm lại Đáp án của bạn chính xác! Đáp án của bạn: Đáp án chính xác là: Bạn chưa hoàn thành câu hỏi Bạn phải hoàn thành câu hỏi trước khi tiếp tục A) 0,10 B) 0,20 C) 0,30 D) 0,40 Câu 3: Một quần thể khởi đầu có cấu trúc di truyền như sau:P: 0,3 AA : 0,6 Aa : 0,1 aaSau 3 thế hệ tự thụ phấn thì tần số kiểu gen AA trong quần thể là: Chính xác - Click để tiếp tục! Sai rồi - click chuột để tiếp tục! Gửi bài Làm lại Đáp án của bạn chính xác! Đáp án của bạn: Đáp án chính xác là: Bạn chưa hoàn thành câu hỏi Bạn phải hoàn thành câu hỏi trước khi tiếp tục A) 0,3725 B) 0,5625 C) 0,1225 D) 0,7725 Câu 4: Một quần thể ban đầu có : 24% AA : 40% Aa : 36% aa. Sau 3 thế hệ tự phối tần số alen lặn chiếm: Chính xác - Click để tiếp tục! Sai rồi - click chuột để tiếp tục! Đáp án của bạn chính xác! Đáp án của bạn: Đáp án chính xác là: Bạn chưa hoàn thành câu hỏi Bạn phải hoàn thành câu hỏi trước khi tiếp tục Gửi bài Làm lại A) 36% B) 53,5% C) 41,5% D) 56% Câu 5: Tất cả các alen của các gen trong quần thể tại một thời điểm tạo nên Chính xác - Click để tiếp tục! Sai rồi - click chuột để tiếp tục! Đáp án của bạn chính xác! Đáp án của bạn: Đáp án chính xác là: Bạn chưa hoàn thành câu hỏi Bạn phải hoàn thành câu hỏi trước khi tiếp tục Gửi bài Làm lại A) kiểu gen của các quần thể B) vốn gen của quần thể C) kiểu hình của quần thể D) thành phần kiểu gen của quần thể Câu 6: Điều nào sau đây nói về quần thể tự phối là không đúng? Chính xác - Click để tiếp tục! Sai rồi - click chuột để tiếp tục! Đáp án của bạn chính xác! Đáp án của bạn: Đáp án chính xác là: Bạn chưa hoàn thành câu hỏi Bạn phải hoàn thành câu hỏi trước khi tiếp tục Gửi bài Làm lại A) Tỉ lệ đồng hợp tăng, tỉ lệ dị hợp giảm qua các thế hệ. B) Thể hiện tính đa hình về kiểu gen. C) Quần thể bị phân dần thành những dòng thuần có kiểu gen khác nhau. D) Sự chọn lọc không mang lại hiệu quả đối với con cháu của một cá thể thuần chủng tự thụ. Thống kê kết quả Số điểm đạt được: {score} Số điểm tối đa: {max-score} Số lần trả lời : {total-attempts} Thông tin phản hồi câu hỏi/Review Thông tin sẽ xuất hiện đây Xem kết quả Tiếp tục Tài liệu tham khảo 1. Các phần mềm sử dụng: Microsoft Powpoint, Adobe Presenter 10, Totalvideo Converter, Camtasia Studio 8 2. Video quần thể sinh vật: giáo viên thực hiện 3. Video kết hôn gần: 4. Trang web: 5. Cẩm nang luyện thi đại học Sinh học ( Tập 1) – Phan Khắc Nam, Phạm Thị Tâm – Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội – 2014 6. Đề thi minh họa môn Sinh học, kì thi THPT Quốc gia 2017 XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN CHÚC CÁC BẠN THÀNH CÔNG!
Tài liệu đính kèm:
- bai_giang_sinh_hoc_lop_12_bai_16_cau_truc_di_truyen_cua_quan.pptx
- THUYET MINH.docx