Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Văn bản "Vợ nhặt" - Nguyễn Thị Minh Huệ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐẠO TẠO 	QŨY LAWRENCE S.TING 
CUỘC THI THIẾT KẾ BÀI GIẢNG E-LEARNING LẦN THỨ 4 
=====*==== 
VỢ NHẶT (Kim Lân) 
Giáo viên: Nguyễn Thị Minh Huệ, Trần Thị Quỳnh Trang 
Email: minhue_s4qt@quangbinh.edu.vn 
Điện thoại di động: 0919.713.459 
TRƯỜNG THTP NGUYỄN BỈNH KHIÊM 
THÁNG 10 NĂM 2016 
MÔN: NGỮ VĂN / LỚP 12 
Số 4 – Chu Văn An – Phường Ba Đồn – Thị xã Ba Đồn – Tình Quảng Bình 
 Tên thật là Nguyễn Văn Tài ( 1920- 2007). 
 Quê: Huyện Từ Sơn - Bắc Ninh 
1. Tác giả 
I. TIỂU DẪN 
 Viết về nông thôn và người nông dân Việt Nam bằng vốn hiểu biết sâu sắc và tấm lòng thiết tha hiếm có 
 Là cây bút viết truyện ngắn xuất sắc của nền VHVN hiện đại 
Lão Hạc 
 Thống lí Pá Tra 
Lão Pẩu 
Một thế giới riêng để nhớ của Kim Lân 
a, Xuất xứ 
 Rút trong tập “ Con chó xấu xí ” năm 1962 
 Tiền thân của truyện ngắn này là tiểu thuyết “Xóm ngụ cư ”- được viết sau cách mạng tháng Tám nhưng dang dở và thất lạc bản thảo 
2. Tác phẩm 
Nạn đói 1945 
Nên duyên vợ chồng 
Câu hò 
 Bà cụ Tứ chấp nhận nàng dâu 
Tràng dân ngụ cư 
4 bát bánh đúc 
 Tràng đưa về nhà làm vợ 
b, Tóm tắt tác phẩm : 
 Nội dung 
 Sự thê thảm trong số phận con người 
 Gián tiếp tố cáo tội ác phát xít Nhật, thực dân Pháp 
  Nghệ thuật 
 Góp phần gợi nên tình huống truyện 
3. Ý nghĩa nhan đề: 
 Tình huống 
Nhân vật Tràng nhặt được vợ nhờ mấy câu hò 
bâng quơ và bốn bát bánh đúc 
Tràng khó lấy vợ 
Thời buổi đói khát 
Xấu - n ghèo - kéo xe thuê dân ngụ c ư 
 Nuôi thân, nuôi mẹ chẳng xong 
Lạ lùng 
Ngạc nhiên 
(cả người trong và ngoài cuộc) 
4. Tình huống truyện 
 Giá trị hiện thực 
 Phản ánh chân thực cuộc sống tối tăm của con người trong nạn đói năm Ất Dậu 1945 
 Giá trị nhân đạo 
 Ca ngợi tình người lấp lánh, sự đùm bọc, cưu mang và tinh thần lạc quan của những người dân nghèo 
1. Bức tranh ngày đói : 
 “Cái đói đã tràn đến xóm này tự lúc nào..” 
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN 
a, Không gian năm đói 
Màu : 
Mùi : 
Âm thanh : 
Cảnh: 
Xanh xám của da người sắp chết 
 Tối om , không ánh đèn , lửa 
Gây của xác người 
Ẩm thối của rác rưởi 
Khét lẹt của đống rấm 
Thê thiết của đàn quạ trên những cây gạo 
 Khóc hờ tỉ tê của những gia đình có người chết 
Chiều chạng vạng 
Cảnh ảm đạm, thê lương lạnh lẽo như bãi tha ma 
b, Kiếp người năm đói 
Người sống 
Người chết 
+ Bồng bế, dắt díu , xanh xám như những bóng ma 
+ Nằm ngổn ngang, dật dờ, lặng lẽ như những bóng ma 
Như ngả rạ, thây nằm còng queo ... 
c, Mâm cơm đón dâu 
 + Niêu cháo lõng bõng 
 + Đùm rau chuối 
 + Đĩa muối 
+ Nồi cám 
 Bằng bút pháp miêu tả giàu tính hiện thực, giọng văn xót xa, thương cảm, tác giả đã tái hiện lại bức tranh thê thảm, nhức nhối về nạn đói năm 1945. 
 Lên án, tố cáo đanh thép chế độ thực dân phát xít đã đẩy nhân dân ta đến cảnh khốn cùng. 
TIỂU KẾT 1 
2.Vẻ đẹp tâm hồn con người trong ngày đói: 
a. Nhân vật Tràng 
c .Nhân vật bà cụ Tứ 
b. Nhân vật người vợ nhặt 
a. Nhân vật Tràng 
* Ngoại hình 
Thô kệch, xấu xí 
* Hoàn cảnh bản thân, gia đình 
Dân ngụ cư 
Nghèo, mẹ góa con côi 
Đẩy xe bò thuê kiếm sống 
* Diễn biến tâm trạng của Tràng 
Lúc ở chợ: 
	Nói đùa: “..có về với tớ ..” → chợn 	 → tặc lưỡi: “chậc, kệ!” 
→ Niềm khát khao về một tổ ấm gia đình 
- Trên đường đưa vợ về nhà 
  Mặt phớn phở 
  Tủm tỉm cười nụ một mình 
  Mắt sáng lên lấp lánh 
→ Hạnh phúc, mãn nguyện 
- Về đến nhà 
  Xăm xăm bước vào trong, đon đả mời ngồi 
  Ngượng, sờ sợ, lo, tủm tỉm cười một mình, trông ngóng mẹ về 
  Khi mẹ về: Reo lên → chạy ra đón → mời mẹ lên giường ngồi → nhắc mẹ đáp lời vợ 
→ Sự nghiêm túc trong lời thưa chuyện thể hiện niềm mong chờ, khát khao hạnh phúc 
- Buổi sáng đầu tiên khi có vợ 
  Trong người êm ái, lửng lơ 
  Nhận ra bao nhiêu thứ thay đổi khác lạ 
  Thấy vui sướng , phấn chấn 
  Bây giờ hắn mới thấy hắn nên người 
  Thấy có bổn phận phải lo lắng cho vợ con sau này 
→ Tràng chín chắn, ý thức được trách nhiệm của bản thân với gia đình, muốn thay đổi cuộc sống tăm tối 
- Trong bữa ăn 
Đám người đói 
Nghĩ đến lá cờ đỏ 
→ Nhen nhóm niềm tin vào một tương lai tươi sáng 
Nỗi khát khao về hạnh phúc còn mạnh hơn cái đói, cái chết. Chính cuộc sống gia đình, tình yêu thương giữa con người với con người đã thay đổi Tràng từ ngây dại, khổ đau đến hạnh phúc yêu đời .. 
b. Nhân vật “ người vợ nhặt”: 
* Số phận 
 - Không rõ gốc gác, không có tên (thị, người đàn bà, vợ nhặt) 
* Ngoại hình 
Áo quần rách rưới tả tơi 
Gầy sọp đi 
Mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn thấy hai con mắt 
* Tính cách 
 - Cong cớn, sưng sỉa, chao chát, chỏng lỏn 
 - Khi được mời ăn: 
 mắt sáng lên 
 ăn một chặp bốn bát bánh đúc 
→ Quên cả danh dự bản thân, đánh mất lòng tự trọng, sĩ diện của người con gái trong cơn đói kém 
 ăn xong, cầm đũa quệt ngang miệng 
* Diễn biến tâm trạng khi theo về làm vợ Tràng 
- Trên đường về 
  Đi sau, cắp thúng con, đầu hơi cúi xuống, nón che nửa mặt.. 
  Bước chân rón rén, e thẹn 
  Thấy mọi người nhìn : ngượng nghịu, chân nọ díu vào chân kia 
→ Thị - một cô dâu mới trên đường về nhà chồng đầy nữ tính 
- Khi về đến nhà 
 Bước vào cổng : “ Nén một tiếng thở dài ” 
→ sự thất vọng thầm kín trước gia cảnh nhà chồng 
 Vào trong nhà : 
Chào U nhỏ nhẹ, đứng khép nép 
→ Thị như ý thức được vị trí chưa chắc chắn của mình, đang xót xa, tủi phận . 
 - Trong bữa ăn 
  Trước món chè cám đắng chát Thị “vẫn điềm nhiên và vào miệng” 
  Kể chuyện đoàn người phá kho thóc, chia cho người đói 
 - Sáng hôm sau 
  Dậy sớm quét dọn nhà cửa 
  Ăn nói lễ phép, đúng mực 
=> 
→ Hình ảnh người vợ hiền, dâu thảo biết chăm lo, vun vén cho gia đình ( khác hẳn những lần Tràng gặp trên tỉnh) 
Sự khốn khó khiến người ta thành bèo bọt nhưng tình yêu thương đã khiến con người biết vươn lên, hoàn thiện để tốt đẹp hơn. Chỉ có tình người mới làm hồi sinh tính người 
c, Nhân vật bà cụ Tứ: 
* Ngoại hình 
 Già nua, ốm yếu, dáng người lọng khọng 
 Chậm chạp, run rẩy 
 → H ình ảnh quen thuộc của các bà mẹ quê xưa 
* Diễn biến tâm trạng 
  Lúc vào nhà nghe Tràng thưa chuyện: hiểu ra → xót thương → tủi phận, khóc → lo lắng → vui mừng phấn khởi 
  Lúc ở ngoài sân: p hấp phỏng, ngạc nhiên trước thái độ của con 
- Lúc trò chuyện với các con 
→ Cảm thông, độ lượng, yêu thương 
 Nhẹ nhàng đầy cảm thông 
 Đặt con dâu lên vị trí đầu 
 Vui vẻ, lật đật trong bữa ăn 
- Sáng hôm sau 
  Nhẹ nhõm, tươi tỉnh, rạng rỡ 
  Xăm xắn thu dọn quét tước 
  Nói toàn chuyện vui , chuyện sung sướng 
Bà cụ Tứ là điển hình về người mẹ Việt Nam truyền thống: giàu lòng yêu thương , độ lượng, vị tha và luôn lạc quan yêu đời. 
TIỂU KẾT 2 
	Từ việc tìm hiểu nhân vật Tràng, bà cụ Tứ và người vợ nhặt đặt trong bối cảnh nạn đói mới thấy được tình người và những khát khao nhân bản đã làm nên điều kì diệu dù thực tế cuộc sống còn nhiều chông gai và cái đói không ngớt đe dọa họ. 
III: TỔNG KẾT 
  Tạo tình huống truyện độc đáo 
  Miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật 
  Ngôn ngữ đậm chất B ắc bộ 
1. Nghệ t huật 
2. Nội dung 
* Giá trị hiện thực 
 Phản ánh chân thực tình cảnh thê thảm của nhân dân ta trong nạn đói năm 1945 
 Con đường đến với cách mạng một cách tất yếu của người dân nghèo 
* Giá trị nhân đạo 
 Xót xa thương cảm trước cảnh ngộ bi đát của con người 
 Lên án thực dân, phát xít đã đẩy người lao động Việt Nam vào đường cùng 
 Phát hiện những phẩm chất tốt đẹp của người lao động và luôn hướng họ đến tương lai tươi sáng. 
LUYỆN TẬP CỦNG CỐ 
Câu 1: Truyện ngắn “Vợ nhặt”được Kim Lân hoàn thành: 
Em đã trả lời đúng - Click chuột để tiếp tục 
Em đã trả lời sai - Click chuột để tiếp tục 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
You must answer the question before continuing 
Xác nhận 
Xóa 
A) 
Trước cách mạng tháng Tám 
B) 
 Năm 1945 
C) 
 Sau khi hòa bình lập lại 
D) 
 Năm 1965 
Câu 2: Đề tài của truyện ngắn “Vợ nhặt” là: 
Em đã trả lời đúng - Click chuột để tiếp tục 
Em đã trả lời sai - Click chuột để tiếp tục 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
You must answer the question before continuing 
Xác nhận 
Xóa 
A) 
Viết về đời sống nông dân trong xã hội cũ 
B) 
Viết về người dân lao động trong nạn đói năm 1945 
C) 
Viết về người dân lao động sau cách mạng tháng Tám 
D) 
Viết về người nông dân sau năm 1954 
Câu 3: Dụng ý của nhà văn Kim Lân khi viết truyện ngắn“Vợ nhặt” chủ yếu là: 
Em đã trả lời đúng - Click chuột để tiếp tục 
Em đã trả lời sai - Click chuột để tiếp tục 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
You must answer the question before continuing 
Xác nhận 
Xóa 
A) 
Kể lại nạn đói năm 1945 để nói lên tình cảnh bi thảm của người dân lao động. 
B) 
Tố cáo chính sách cai trị vô nhân đạo của thực dân, phát xít. 
C) 
Đặt người dân lao động vào tình huống đói khát bi thảm nhất để phát hiện và diễn tả những khát vọng đáng trân trọng của họ 
D) 
Nói lên tình cảnh bi thảm của người nông dân 
Câu 4: Chi tiết nào sau đây không dùng để giới thiệu thân thế nhân vật Tràng? 
Em đã trả lời đúng - Click chuột để tiếp tục 
Em đã trả lời sai - Click chuột để tiếp tục 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
You must answer the question before continuing 
Xác nhận 
Xóa 
A) 
Dân xóm ngụ cư 
B) 
Còn có mẹ già 
C) 
 Cái nhà đứng rúm ró trên mảnh vườn mọc đầy cỏ dại 
D) 
Người ta nhặt được hắn ở cái lò gạch bỏ không 
Câu 5: Nối nội dung các câu ở cột A với cột B sao cho thích hợp 
Cột A 
Cột B 
A. 
Tặc lưỡi một cái "chậc, kệ" 
B. 
Người êm ái lửng lơ như vừa từ trong giấc mơ đi ra 
C. 
Tủm tỉm cười một mình 
D. 
Cái mặt cứ vênh lên tự đắc với mình 
A 
Lúc Tràng gặp Thị ở chợ tỉnh 
D 
Tràng trên đường đưa vợ về nhà 
C 
Tràng lúc về đến nhà 
B 
Sáng hôm đầu tiên Tràng có vợ 
Em đã trả lời đúng - Click chuột để tiếp tục 
Em đã trả lời sai - Click chuột để tiếp tục 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
You must answer the question before continuing 
Xác nhận 
Xóa 
Câu 6: Nối nội dung các câu ở cột A với cột B sao cho thích hợp 
Cột A 
Cột B 
A. 
Nồi chè khoán 
B. 
Bốn bát bánh đúc 
C. 
Niêu cháo lõng bõng, đĩa muối trắng, lùm rau chuối thái rối 
D. 
Miếng giầu 
B 
Tràng lấy được vợ nhờ 
C 
Bữa cơm ngày đói gồm 
D 
Lúc ở chợ tỉnh, Thị từ chối không ăn 
A 
Món ngon đáo để của bà cụ Tứ là 
Em đã trả lời đúng - Click chuột để tiếp tục 
Em đã trả lời sai - Click chuột để tiếp tục 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
You must answer the question before continuing 
Xác nhận 
Xóa 
Quiz 
Your Score 
{score} 
Max Score 
{max-score} 
Number of Quiz Attempts 
{total-attempts} 
Question Feedback/Review Information Will Appear Here 
Review Quiz 
Continue 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Phan Trọng Luận (tổng chủ biên), SGK Ngữ văn lớp 12 - tập hai, NXB Giáo dục, 2008 
2. Phan Trọng Luận (tổng chủ biên), SGV Ngữ văn lớp 12 - tập hai, NXB Giáo dục, 2008 
3. Nguyễn Văn Đường (chủ biên), Thiết kế bài giảng Ngữ văn 12 - tập hai, NXB Hà Nội, 2008 
4. Nguyễn Huy Thắng (chủ biên), Kim Lân - Ẩn sĩ giữa làng văn, NXB Kim Đồng, 2011 
5. Nguyễn Thị Thu Hiền (chủ biên), Luyện siêu kĩ năng chuyên đề nghị luận văn học, NXB đại học quốc gia Hà Nội, 2016 
6. Nguyễn Viết Chữ (chủ biên), Phương pháp dạy học tác phẩm văn chương trong nhà trường, NXB Giáo dục , 2010 
7. www.You tube.com 
8. www.Google.com