Bài giảng Ngữ Văn Lớp 12 - Tuần 7: Tây tiến

TÂY TIẾN 
Quang Dũng 
MỤC TIÊU BÀI HỌC 
Cảm nhận được vẻ đẹp riêng của thiên nhiên miền Tây và hình ảnh người lính Tây Tiến trong bài thơ. 
Nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ: bút pháp lãng mạn, những sáng tạo về hình ảnh, ngôn ngữ và giọng điệu 
CẤU TRÚC BÀI HỌC 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
III. TỔNG KẾT 
IV. LUYỆN TẬP, CỦNG CỐ 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
- Quang Dũng là một chiến sĩ – thi sĩ tài hoa, lãng mạn 
- Thơ ông thể hiện một tâm hồn phóng khoáng, hồn hậu và bay bổng 
2. Tác phẩm 
a. Hoàn cảnh sáng tác 
Được sáng tác năm 1948, tại Phù Lưu Chanh (Hà Nội), lúc đầu lấy tên Nhớ Tây Tiến 
b. Về đoàn quân Tây Tiến 
là thanh niên, học sinh, sinh viên Hà Nội 
thành phần 
vùng rừng núi hiểm trở, gập ghềnh 
đánh tiêu hao lực lượng địch 
địa bàn hoạt động 
nhiệm vụ chính 
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 
1. Đọc, xác định bố cục 
TÂY TIẾN 
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi! 
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi 
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi 
Mường Lát hoa về trong đêm hơi 
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm 
Heo hút cồn mây súng ngửi trời 
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống 
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi 
Anh bạn dãi dầu không bước nữa 
Gục lên súng mũ bỏ quên đời! 
Chiều chiều oai linh thác gầm thét 
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người 
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói 
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi 
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa 
Kìa em xiêm áo từ bao giờ 
Khèn lên man điệu nàng e ấp 
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ 
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy 
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ 
Có nhơ dáng người trên độc mộc 
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa 
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc 
Quân xanh màu lá dữ oai hùm 
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới 
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm 
Rải rác biên cương mồ viễn xứ 
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh 
Áo bào thay chiếu anh về đất 
Sông Mã gầm lên khúc độc hành 
Tây Tiến người đi không hẹn ước 
Đường lên thăm thẳm một chia phôi 
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy 
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi 
a. Đọc 
b. Bố cục 
TÂY TIẾN 
14 câu thơ đầu 
Khung cảnh thiên nhiên nơi đoàn quân Tây Tiến đi qua 
Những kỷ niệm đẹp về tình quân dân 
8 câu thơ tiếp 
8 câu thơ tiếp theo 
4 câu thơ cuối 
Chân dung người lính Tây Tiến 
Lời thề sắt son 
2. Tìm hiểu chi tiết 
a. Khung cảnh thiên nhiên nơi đoàn quân Tây Tiến đi qua 
“Tây Tiến ơi” 
tiếng gọi 
da diết, vang vọng cả không gian lẫn thời gian 
tiếng gọi 
nỗi nhớ chiếm ngự cả tâm hồn 
“nhớ chơi vơi” 
cách kết hợp từ lạ lẫm 
bắt đúng mạch, chỉ đúng trạng thái của nỗi nhớ 
gợi dẫn cảm xúc chủ đạo của cả đoạn thơ 
dốc 
cồn mây 
ngàn thước 
khúc khuỷu 
thăm thẳm 
heo hút 
lên – xuống 
bằng câu, từ tài hoa, độc đáo 
cảnh núi rừng cheo leo, hiểm trở, dữ dội 
tạo hình 
chiều chiều 
đêm đêm 
thác 
gầm thét 
cọp 
trêu người 
Với âm điệu ấn tượng 
Gợi lên sự dữ dội, hoang sơ đầy bí ẩn 
Những Mai Châu 
Những em 
Những mùa 
Những 
nếp xôi 
một niềm nhớ bâng khuâng, xa xôi, ngọt ngào 
các địa danh được nhắc đến trong đoạn thơ 
Sài Khao 
Mường Lát 
Pha Luông 
Mường Hịch 
Mai Châu 
gợi về những vùng đất xa xôi, hiểm trở, hoang vu và bí ẩn 
Bức tranh thiên nhiên đan bện giữa chất dữ dội, hoang sơ với chất trữ tình, lãng mạn 
b. Những kỷ niệm đẹp về tình quân dân 
Hội đuốc hoa 
xiêm áo [sơn nữ] 
[tiếng] khèn 
nhạc 
biểu đạt niềm hứng khởi, phơi mở tâm hồn lãng mạn, hào hoa của người lính 
Chiều sương 
hồn lau 
thấy 
dáng người trên độc mộc 
nhớ 
hoa đong đưa 
một chiều sương lặng lẽ, man mác nỗi buồn cổ sơ 
những kỷ niệm 
nhạc 
thơ 
hoa 
chất trẻ, chất Tây Tiến 
c. Chân dung người lính Tây Tiến 
Tây Tiến 
không mọc tóc 
xanh màu lá 
dữ oai hùm 
thực tại nghiệt ngã 
cứng cỏi, mạnh mẽ 
gửi mộng qua biên giới 
mơ dáng kiều thơm 
những người lính vừa gân guốc, mạnh mẽ vừa đa tình, lãng mạn 
mồ viễn xứ 
rải rác 
rải rác 
áo báo thay chiếu 
về đất 
về đất 
Giọng điệu bùi ngùi, xót xa 
chẳng tiếc đời xanh 
bi thương 
hùng tráng 
quên mình vì nghĩa 
Sông Mã gầm lên khúc độc hành 
tiếng vọng, lời vĩnh biệt rền vang của đất trời, tiếp âm cho bước chân mãi mãi của người lính 
d. Lời thề sắt son 
Tây Tiến 
đi không hẹn ước 
xa cách thời gian 
đường thăm thẳm chia phôi 
xa cách không gian 
chẳng về xuôi 
mùa xuân 
ai 
lời thề thủy chung, sắt son 
III. TỔNG KẾT 
Nghệ thuật 
sự pha trộn giữa cảm hứng lãng mạn và bi tráng 
sự độc đáo, tài hoa trong bút pháp: sử dụng từ ngữ, hình ảnh, cấu tứ 
2. Nội dung 
 Tây Tiến là nỗi nhớ về một thời tuổi xanh nhưng kết đọng và lưu luyến mãi mãi. Tây Tiến gợi dẫn người đọc từ xúc cảm lãng mạn, hào hùng về đất nước, về người lính, về tuổi trẻ ở trong mỗi chúng ta 
IV. LUYỆN TẬP, CỦNG CỐ 
 Hãy viết lời bình (khoảng 150 chữ) về chi tiết “súng ngửi trời” trong câu thơ: 
Heo hút cồn mây súng ngửi trời