Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 78,79: Tác phẩm: Số phận con người (Trích) - Tác giả: M. Sô - lô - khốp

 Tiết 78-79:SỐ PHẬN CON NGƯỜI(Trích)Sô-lô-khốp1Tác giả.I. TIỂU DẪN:Sè phËn con ng­êi (Trích) A. Sô Lô Khốp- Mi-Khai-in A-lếch-xan-đrô-vích Sô-lô-khốp (1905-1984). Là nhà văn Nga lỗi lạc, được nhận giải thưởng Nôben về văn học 1965.-> Được coi là một trong những nhà văn lớn nhất của thế kỉ XX. Chân dung Sô-lô-khốp (1905 - 1984) Đài tưởng niệm Sô-lô-khốp ở Nga Hình ảnh Sông Đông * Tác phẩm chính2 Tác phẩm: a. Hoàn cảnh sáng tác Được víêt vào năm 1957, mười hai năm sau khi chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.c/ Tóm tắtI. TIỂU DẪN:Sè phËn con ng­êi A. Sô Lô Khốpb/ Vị trí đoạn trích. Thuộc phần cuối truyện kể về quãng đời sau chiến tranh của xô-cô-lốp.Chiến tranh thế giới hai bùng nổ An-đrây xô-cô-lốp chia tay vợ con để lên đường nhập ngũBị thương và bị bắt làm tù binh Bị đày đoạ khổ cực trong các trại tập trung của phát xítPhát xít Đức bắt cả tù binh lái xe. Cơ hội để Xô-cô -lốp trốn thoát, trở về phía Hồng quân Sau khi trở về với hồng quân, anh được tin vợ và con gái bị chết vì bom, nhà cửa tan nát Vui mừng khi đọc được thư của con trai, giờ là đại uý pháo binh, cũng đang tiến công Berlin, anh hi vọng gặp con trai trên đất Đức Ngày tiến quân vào giải phóng Berlin thì Đứa con trai duy nhất A-na-tô-li, niềm hy vọng cuối cùng của anh đã bị một tên thiện xạ Đức bắn chết Anh chôn niềm vui sướng và niềm hi vọng cuối cùng trên đất Đức, trở về đơn vị như người mất hồn Giải ngũ, sống nhờ nhà người bạn và làm nghề lái xeĐau buồn, anh hay vào quán uống rượu Tình cờ gặp bé Vania, anh bắt đầu thấy thích nó Trò chuyện với bé Vania trên xe - Ta là bố của conVania ôm cổ, hôn vào má, vào môi, vào trán của Xô cô lốp Bố ơi , cái áo bành tô bằng da của bố đâu rồi ?Ban ngày anh trấn tĩnh, không than vãn nhưng ban đêm thức giấc thì gối ướt đẫm nước mắt Đêm nào tôi cũng chiêm bao thấy những người thân quá cố Chia tay với tác giả BỐ CỤC ĐOẠN TRÍCH1. Cuộc sống của Xô-cô-lôp sau khi giải ngũ2. Cuộc sống của Xô cô lôp sau khi nhận bé Va-ni-a3. Cuộc chia tay giữa NV và TgTiết 78-79:SỐ PHẬN CON NGƯỜI(Trích)Sô-lô-khốp * Trước chiến tranh:* Trong chiến tranh: - Tham gia chiến đấu, bị thương hai lần.- Bị bắt và bị đoạ đày trong các trại tập trung.- Vợ và 2 con gái bị bom phát xít giết hại. - Con trai A-na-tô-li, chú học sinh giỏi toán, đại uý pháo binh, hi sinh trong ngày chiến thắng tại Berlin. Chịu nhiều đau thương cay đắng đối diện với nỗi đau cùng cực.I. TIỂU DẪNSè phËn con ng­êi(trích)A. Sô Lô KhốpII. ĐỌC - HIỂU1/ Chiến tranh và thân phận con ngườia/ Nhân vật Xô-cô-lốpSống cùng vợ và ba con-> Hạnh phúc.Sè phËn con ng­êiA. Sô Lô KhốpII. ĐỌC - HIỂU1/ Chiến tranh và thân phận con ngườia/ Nhân vật Xô-cô-lốp* Sau chiến tranh- Hoàn cảnh:+ Không vợ con, không nhà cửa, không niềm hi vọng, không trở về quê hương.+ Trở thành kẻ lang thang, ăn nhờ ở đậu, chìm trong men rượu để chạy trốn quá khứ. - Tâm trạng:=> Đau đớn tột cùng, tiêu tan cả niềm vui và hi vọng do chiến tranh gây nên.+ Đối diện với những mất mát.+ Ám ảnh bởi quá khứ đau thương .+ Sức khỏe, tinh thần suy sụp.=> Chiến tranh đã tước đoạt những gì quý giá nhất: quê hương, gia đình, niềm hạnh phúc, niềm hi vọng.(Trích)A. Sô Lô KhốpII. ĐỌC - HIỂU1/ Chiến tranh và thân phận con ngườia/ Nhân vật Xô-cô-lốpSè phËn con ng­êib) Bé Vania- Bố chết ngoài mặt trận, mẹ chết vì bom.- Ai cho gì ăn nấy, bạ đâu ngủ đấy, quần áo rách bươm xơ mướp, , đầu róc rối bù, bẩn như ma lem. Ý thức được nỗi bất hạnh của mình: đôi lúc lặng thinh, tư lự, thở dài. Dù biết bố đã hi sinh nhưng vẫn mãi mong ngày gặp bố.=> Là nạn nhân đáng thương của chiến tranh, đứa trẻ bất hạnh cần được che chở.=> Cả hai đều cô đơn, đều phải gánh chịu những mất mát quá lớn về thể xác và tinh thần do chiến tranh gây ra.(Trích)A. Sô Lô KhốpII. ĐỌC - HIỂU1/ Chiến tranh và thân phận con ngườiSè phËn con ng­êi2/ Nghị lực vượt qua số phậna/ Cuộc gặp gỡ của Xô-cô-lốp và Va-ni-a- Địa điểm: quán giải khát - Xô-cô-lốpThích đôi mắt NhớMong gặpNhạy cảm trước tiếng thở dài của Va-ni-aKhóc khi biết hoàn cảnh của cậu bé- Quyết định: nhận Va-ni-a làm con-> Xô-cô-lốp là người có trái tim giàu lòng nhân ái(Trích)b/ Niềm hạnh phúc của Xô-cô-lốp và bé Va-ni-aVa-ni-a- Vui sướng, hạnh phúc vì được “bố tìm thấy”, được che chở, yêu thương - Sung sướng gọi Xô -cô-lốp là cha.- Là chỗ dựa vững chắc cho Xô-cô-lốp.-> Vui vẻ, hồn nhiên đón nhận cuộc sống mới.Xô-cô-lốp- Tự nhận mình là bố của Va-ni-a. Sung sướng trong tình cảm cha con. Chăm lo cho va-ni-a như con đẻ. Tâm hồn bỗng nhẹ nhõm và bừng sáng lên.- Lần đầu tiên, sau bao nhiêu năm anh được ngủ một giấc yên lành.Trái tim đã suy kiệt, chai sạn vì đau khổ, nay đã được hồi sinh.> Nhân hậu, có trái tim nhạy cảm, giàu tình thương yêu.=> Hai con người đau khổ đã nương tựa, sưởi ấm cho nhau.I.TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢNSỐ PHẬN CON NGƯỜI- Xô-cô-lốp rơi vào tình trạng thất nghiệp: bị tịch thu bằng lái xe. - Những nỗi đau trong quá khứ vẫn ám ảnh Xô-cô-lốp.- Sức khỏe của Xô-cô-lốp giảm sút.- Việc chăm sóc bé Va-ni-a cũng rất khó khăn.c/ Những khó khăn trong cuộc sống thường nhật1/ Chiến tranh và thân phận con người2/ Nghị lực vượt qua số phậna/ Cuộc gặp gỡ của Xô-cô-lốp và bé Va-ni-ab/ Niềm hạnh phúc của Xô-cô-lốp và bé Va-ni-aNghị lực và niềm tin hai cha con sẽ vượt qua những khó khăn trong cuộc sống.(Trích)A. Sô Lô KhốpI.TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢNSỐ PHẬN CON NGƯỜI1/ Chiến tranh và thân phận con người2/ Nghị lực vượt qua số phậna/ Cuộc gặp gỡ của Xô-cô-lốp và bé Va-ni-ab/ Niềm hạnh phúc của Xô-cô-lốp và bé Va-ni-aThông điêpcủa nhà văn Lên án, tố cáo chiến tranh. Con người vượt lên số phận bằng nghị lực, tình yêu thương. Kêu gọi sự quan tâm của xã hội đối với những người bước ra từ chiến tranh. Ca ngợi tính cách Nga: kiên cường, dũng cảm và nhân hậu.c/ Những khó khăn trong cuộc sống thường nhậtA. Sô Lô Khốp(Trích)iii. TæNG KÕT- Nghệ thuật kể chuyện: Truyện lồng truyện. Xây dựng nhiều tình tiết,tình huống đặc sắc.- Xây dựng nhân vật điển hình: Xô-cô-lô-lốp.- Đoạn trữ tình ngoại đề: bộc lộ thái độ của tác giả.2. Nghệ thuậtSỐ PHẬN CON NGƯỜI- Ca ngợi tính cách và bản lĩnh của người Nga: kiên cường, dũng cảm và nhân hậu, bao dung.- Thể hiện cách nhìn mới về chiến tranh.1. Nội dungBÀI TẬP TRẮC NGHIỆMCâu 1: Xô-cô-lốp chôn cất “trên đất người, đất Đức, niềm vui sướng và niềm hi vọng cuối cùng”. Cách nói này chỉ việc anh chôn cất ai ?A/ Người vợ của anhB/ Con gái của anhC/ Con trai của anhD/ Một đồng đội thân thiết của anh.BÀI TẬP TRẮC NGHIỆMCâu 2: Câu xô-cô-lốp nói về Va-ni-a “một con chim non nớt như thế mà đã học cách thở dài” thể hiện thái độ gì của anh với chú bé ?A/ Xót xa thương chú bé già trước tổi, sớm phải lo âu, suy tưB/ Ngạc nhiên vì thấy chú bé sớm trưởng thànhC/ Thú vị vì thấy hai điều trái ngược trong một chú bé.D/ Lo lắng vì thấy chú bé học thói của người lớn.BÀI TẬP TRẮC NGHIỆMCâu 3: Xô-cô-lốp quyết định nhận Va-ni-a làm con nuôi trước hết và chủ yếu không phải vì ?A/ Anh nhìn thấy trong chú bé hình mình còn nhỏ, cũng mồ côi đơn độc giữa cuộc đời.B/ Anh lo âu cho số phận Va-ni-a bơ vơ, muốn đem đến cho nó một nơi nương tựa và tìm cho mình một điểm tựa tinh thần.C/ Anh nhìn thấy trong chú bé hình ảnh những đứa con yêu dấu của mình.D/ Anh hi vọng lấy tình cảm của đứa bé để bù đắp một phần những mất mát lớn lao của mình trong và sau chiến tranh.BÀI TẬP TRẮC NGHIỆMCâu 4: Chủ đề chính Sô-lô-khốp muốn gửi đến độc giả qua truệyn này là gì ?A/ Khuyên con người luôn hướng đến tương lai ngay cả khi bị rơi vào cảnh ngộ bi thảm.B/. Những mất mát khủng khiếp mà người dân Xô Viết phải gánh chịuC/ Tố cáo tội ác do phát xít Đức gây ra.D/ Ngợi ca tấm lòng nhân hậu Nga và ý chí kiên cường của họ.Bài tập vận dụng, mở rộng (về nhà)Câu 1: Tình cảm và cách vượt lên số phận của Xô-cô-lốp đem đến cho em bài học gì ? Trong cuộc sống trước những nỗi đau đớn mất mát của hiện thực – ta phải làm thế nào để vượt qua ? Trình bày trong một đoạn văn ngắn.* Gợi ý trả lời: Bài học:- Cuộc sống cần có tình thương yêu và tấm lòng nhân hậu, có tinh thần trách nhiệm với cuộc đời. - Không đầu hàng, buông xuôi số phận cho dù trong hoàn cảnh khó khăn hay nghiệt ngã nhất.2. Trong cuộc sống trước những nỗi đau đớn mất mát của hiện thực ta cần:- Phải có ý chí, nghị lực kiên cường để vượt lên số phận.- Niềm tin trong cuộc sống, để hướng tới một tương lai tốt đẹp.Câu 2: Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về lòng nhân áiGợi ý làm bài:I. Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận (lòng nhân ái).II. Thân bài: 1) Giải thích: lòng nhân ái là gì ? 2) Chứng minh: lòng nhân ái- Trong cuộc sống ngày nay (hiện tại).- Trong chiến tranh (quá khứ)3) Phê phán: những biểu hiện đi ngược lại với lòng nhân ái.4) Đánh giá: về lòng nhân ái.III. Kết bài: khẳng định lại vấn đề nghị luậnCâu 2: Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về lòng nhân áiGợi ý làm bài:I. Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận (lòng nhân ái).II. Thân bài: 1) Giải thích: lòng nhân ái là gì ? 2) Chứng minh: lòng nhân ái- Trong cuộc sống ngày nay (hiện tại).- Trong chiến tranh (quá khứ)3) Phê phán: những biểu hiện đi ngược lại với lòng nhân ái.4) Đánh giá: về lòng nhân ái.III. Kết bài: khẳng định lại vấn đề nghị luận Cảm ơn các emChúc các em học giỏi, chăm ngoan