Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 70-73 Đọc văn: Chiếc thuyền ngoài xa - Trường THPT Tiền Phong - Đặng Thị Phương Lan

Chµo mõng c¸c em tham dự giơ họcNGỮ VĂN 12Giáo viên thực hiện: ĐẶNG THỊ PHƯƠNG LANTrường THPT TIỀN PHONGLỚP 12A,12BChiếc thuyền ngoài xaTiết 70 -73, Đọc vănNguyễn Minh Châu	- Nguyễn Minh Châu (1930 - 1989) – “nhà văn quân đội”.	 - Quê quán: Quỳnh Lưu, Nghệ An.	- Một trong những nhà văn đi tiên phong trong công cuộc đổi mới văn học nước nhà; là nhà văn “mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học ta hiện nay” (Nguyên Ngọc).	Tiết 70-73, Đọc văn : CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--I. 	TÌM HIỂU CHUNG	1. Tác giả	a.Cuộc đời Tiết 70-73, Đọc văn : CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--Năm 2000: Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học và Nghệ thuậtI. 	TÌM HIỂU CHUNG	1. Tác giả	a.Sự nghiệpTrước 1975Ngòi bút sử thi, có thiên hướng lãng mạnSau 1975Cảm hứng thế sự(đạo đức, triết lí nhân sinh)CHUYỂN ĐỔI TƯ DUY NGHỆ THUẬTB1B2B3Bối cảnh thời đạiPhong cách nghệ thuật	Tác phẩm cụ thểVăn bản văn họcTiết 70-73, Đọc văn : CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--“Chiếc thuyền ngoài xa”(1983)a.Xuất xứb.Hoàn cảnhc.Tóm tắtd.Bố cục -08/1983 - 1987P1: Hai phát hiện (Phùng)P2: Người đàn bà P3: Tấm lịch cuối năm +Câu chuyện người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng.+Câu chuyện người đàn bà hàng chài. “Con người” -Giai đoạn thứ 2 (sau năm 1975): hướng nội. -Tác phẩm tiêu biểue.Nhan đềNhiếp ảnhPhùngĐến vùngven biển miền Trung chụp ảnh chocuốn lịchnăm sauSau nhiều lần“phục kích”Một “cảnh 	đắt” trời choThuyền vào bờ 	Chứng kiếncảnh vũ phuPhùng can thiệp Bị đánhĐẩu mời người đàn bà đếnlàm việctại tòa án Nhất địnhkhông bỏchồng Phùng vàĐẩu “ ”I. 	TÌM HIỂU CHUNG	2.Tác phẩm	c.Tóm tắtCâu 1: Ông là cây bút thuộc trong số những nhà văn mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học ta hiện nay? Ông là ai? Nguyễn Minh ChâuCâu 2: Sau năm 1975, nhà văn Nguyễn Minh Châu có sáng tác theo khuynh hướng cảm hứng nào? Cảm hứng thế sựCâu 3: Tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa thuộc kiểu tình huống nào? Tình huống nhận thứcCâu 4: Tác phẩm CTNX được trần thuật dựa trên ngôi kể của nhân vật nào? Nhân vật PhùngTiết 70 -73, Đọc văn: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--THẢO LUẬN II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN	1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh PhùngTiêu chíPhát hiện thứ nhất – Xa“Bức tranh thiên nhiên toàn bích”Phát hiện thứ hai – Gần “Người đàn ông đánh vợ” Chi tiếtCảm xúc - Hành động Ý nghĩa (1)“Có lẽ suốt một đời cầm máy ảnh chưa bao giờ tôi được thấy một cảnh “đắt” trời cho như vậy: trước mặt tôi là một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ. (2) Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. (3)Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hướng mặt vào bờ. (4)Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới và tấm lưới nằm giữa hai chiếc gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi, toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích khiến đứng trước nó tôi trở nên bối rối, trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào. (5) Chẳng biết ai đó lần đầu đã phát hiện ra bản thân cái đẹp chính là đạo đức? (6) Trong giây phút bối rối, tôi tưởng chính mình vừa khám phá thấy cái chân lý của sự toàn thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần tâm hồn”.Tiết 70-73, Đọc văn : CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN	1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh PhùngTiết 70-73, Đọc văn : CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN	1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh PhùngTiêu chía.Phát hiện thứ nhất – Xa “Bức tranh thiên nhiên toàn bích” Chi tiết+“ cảnh “đắt” trời cho”, “một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ”. (c1)+ “Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào”.+“ toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích ” (c4)Đoạn 2Tiết 70-73, Đọc văn : CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN	1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh PhùngTiêu chía.Phát hiện thứ nhất – Xa “Bức tranh thiên nhiên toàn bích” Cảm xúc – Hành độngĐoạn 2, 3,4 - Cảm xúc: +“bối rối”; “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào”. (c4)..“Bản thân cái đẹp là đạo đức”; (c5); “ tưởng chính mình vừa khám phá thấy cái chân lí của sự toàn thiện khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn”. (c6) ; “cái khoảnh khắc hạnh phúc tràn ngập tâm hồn mình, do cái đẹp vừa mang lại”. (Đoạn 3) Tâm hồn nghệ sĩ rung động thật sự và một cảm xúc thẩm mĩ đang dấy lên . - Hành động: : bấm “liên thanh” Tiết 70-73, Đọc văn : CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN	1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh PhùngTiêu chía.Phát hiện thứ nhất – Xa “Bức tranh thiên nhiên toàn bích” Ý nghĩa - Vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa: là vẻ đẹp của tạo hóa ban tặng“cái đẹp tuyệt”. Đó là bức tranh thiên nhiên tuyệt bích, toàn thiện mà người nghệ sĩ đã “chộp”, phát hiện, khám phá được trong một khoảnh khắc. -Tác động kì diệu: thanh lọc tâm hồn con người để nghệ sĩ Phùng nhận ra: “Bản thân cái đẹp là đạo đức”. Thăng hoa cảm xúc	(8) “Lão đàn ông lập tức trở nên hùng hổ, mặt đỏ gay, lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng của lính ngụy ngày xưa, có vẻ như những điều phải nói với nhau họ đã nói hết, chẳng nói chẳng rằng lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két, cứ mỗi nhát quất xuống lão lại nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn: “Mày chết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ!”. 	Tiết 70-73, Đọc văn : CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN	1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng	(10) “Tất cả mọi việc xảy đến khiến tôi kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn. Thế rồi chẳng biết từ bao giờ, tôi đã vứt chiếc máy ảnh xuống đất chạy nhào tới”.	(17) “ hai chúng tôi đưa mắt ngơ ngác nhìn ra một quãng bờ phá vừa ban nãy chiếc thuyền đậu”.	(18) “Như trong câu chuyện cổ đầy quái đản, chiếc thuyền lưới vó đã biến mất”. 	Tiết 70-73, Đọc văn : CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN	1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh PhùngTiết 70-73, Đọc văn : CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN	1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh PhùngTiêu chíb.Phát hiện thứ hai – Gần “Cảnh người đàn ông đánh vợ” Chi tiết-Người chồng: “Cứ ngồi nguyên đấy. Động đậy tao giết cả mày bây giờ” dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két nguyền rủa Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ!”. => Là kẻ vũ phu, vi phạm nhân quyền, vp pháp luậtTiết 70-73, Đọc văn : CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN	1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh PhùngTiêu chíb.Phát hiện thứ hai – Gần “Cảnh người đàn ông đánh vợ” Chi tiếtNgười đàn bà: + Khi bị chồng đánh: ko kêu, ko xin, ko bỏ chạyCam chịu, nhẫn nhục+ Khi đứa con đánh bố : Ôm con, lạy con, khóc=> Đau khổ tột cùng + Khi chồng bỏ về thuyền: Đuổi theo người chồng.=> Chấp nhận sống chung với cái ác, bị bạo hành.Đoạn 8Tiết 70-73– Đọc văn: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN	1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh PhùngTiêu chíb.Phát hiện thứ hai – Gần “Cảnh người đàn ông đánh vợ” Cảm xúc-Hành động+ Cảm xúc: “Kinh ngạc”; “há mồm nhìn” + Hành động: “Vứt máy ảnh” “nhào tới” “ngơ ngác” Chứng kiến bi kịch ngang trái Tâm hồn choáng vángĐoạn 10, 17Tiết 70-73– Đọc văn: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--II. 	ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN	1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh PhùngTiêu chíb.Phát hiện thứ hai – Gần “Cảnh người đàn ông đánh vợ” Ý nghĩaChiếc thuyền ngoài xa - vẻ đẹp thơ mộng toàn bíchChiếc thuyền ở gần:Hiện thực trần trụi: Người đàn ông đánh vợTâm hồn thăng hoaTâm hồn choáng vángĐối lập Tình huống nhận thức: Cuộc đời không đơn giản xuôi chiều, vốn chứa đựng nhiều điều phức tạp, đầy mâu thuẫn và nghịch lí.Tiết 70-73, Đọc văn: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--Chiếc thuyền ngoài xa Nghĩa tường minhNghĩa hàm ẩn: ẩn dụ nghệ thuậtKhông gian sinh sốngBức tranh thiên nhiên đẹpCuộc đời-Gần Nghệ thuật- XaNghệ thuật và Cuộc sống = “Con người”Tình huống nhận thức1. Tình huống truyện: Hai phát hiện của người nghệ sĩ2. Nhân vật người đàn bà hàng chài và câu chuyện đời tự kểa. Khi xuất hiện ở ngoài bãi biển:- “ ngoài bốn mươi, cao lớn thô kệch rỗ mặt khuôn mặt mệt mỏi” Dáng vẻ: xấu xí, thô kệch; Tính cách:cam chịu, nhẫn nhục=> Thân phận: Khốn khổ, - “tấm lưng áo bạc phếch và rách rưới”- bị chồng đánh đập vẫn “không hề kêu một tiếng, không chống trả, cũng không trốn chạy”.Tiết 70-73, Đọc văn: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--b. Khi ở tòa án huyệnThái độ: + Ban đầu: sợ sệt, lúng túng, khúm núm, rón rén + Phản ứng trước lời khuyên của Đẩu: vái lia lịa, van xin con lạy qúy tòa . đừng bắt con bỏ nó + Về sau: chị, các chú, các chú đâu phải người làm ăn Từ bị động, tự ti trở nên chủ động, tự tin.- Câu chuyện cuộc đời:Tiết 70-73, Đọc văn: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA --Nguyễn Minh Châu--b. Khi ở tòa án huyệnTHẢO LUẬN NHÓM (3 PHÚT) Nhóm 1, 2: Qua câu chuyện đời tự kể, người đàn bà hàng chài đã đưa ra những lí do gì khiến bà không từ bỏ cuộc hôn nhân? Những lí do đó gợi cho em suy nghĩ gì?Nhóm 3, 4: Từ câu chuyện đời của người đàn bà hàng chài, em có cảm nhận gì về người phụ nữ ? con là lẽ sống.- Lí do không từ bỏ cuộc hôn nhân:+“cũng có lúc hòa thuận vui vẻ, vui nhất nhìn con ăn no”.+“ vì các chú không phải là đàn bà, chưa bao giờ các chú biết nỗi vất vả trên một chiếc thuyền không có đàn ông”.+“ cần có người đàn ông chèo chống khi phong ba để cùng nuôi con, phải sống cho con ”chắt chiu hạnh phúc.Người đàn bà hàng chàiCái nhìn của Phùng(ban đầu)Xấu xí, thô kệchCam chịu, nhẫn nhụcÍt học, thiếu hiểu biếtSự tự bộc lộYêu con, giàu đức hi sinh Vị tha, bao dung Sâu sắc, trải đờiHạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con ngườiThông điệp của nhà vănChánh án ĐẩuNghệ sĩ PhùngLòng tốt, luật pháp không thể áp dụng mọi đối tượng Không thể đơn giản trong cách nhìn nhận cuộc đời, con người- Phải nhìn nhận con người trong từng hoàn cảnh cụ thể.- Phải có cái nhìn đa diện, nhiều chiều.3. Chi tiết bức ảnh ở cuối truyệnẢnh đen trắngMàu hồng hồng của ánh sương maiNgười đàn bà vùng biển Nghệ thuậtNghệ sĩCuộc đờiGắn bóĐa chiềuTàiTâmNhan đề CTNXTình huống nhận thứcCâu chuyện sáng tạo của nghệ sĩCâu chuyện cuộc đời (người đàn bà)Giá trị hiện thựcGiá trị nhân đạoGiá trị nhân vănCái nhìn đa diện, nhiều chiềuTình yêu thương con ngườiSáng tạo nghệ thuật phải vì con người (bức ảnh)Nguyễn Minh Châu người mở đường tinh anh và tài năngIII.Tổng kếtTHẢO LUẬN NHÓM (3 PHÚT)Anh (chị) có đồng tình với lựa chọn của người đàn bà hàng chài không? Lí giải vì sao? Tri thức là sức mạnh!Hình ảnh trên gợi nhớ tới truyện ngụ ngôn nào? Mối liên hệ gì với bài học hôm nay?BÀI TẬP ỨNG DỤNGTình huống :Một lần, trong gia đình em có xảy ra bất hòa. Vì bố mẹ tranh cãi việc lựa chọn trường Đại học mà em sẽ thi. Bố rất nặng lời với mẹ, không chỉ mắng mà còn đánh mẹ. Mẹ rất buồn và khóc. Là người con, em ứng xử trước việc đó như thế nào?Theo em, người phụ nữ (nhất là người mẹ) cần điều gì nhất?HƯỚNG DẪN HỌC BÀIBài tập 1: Cảm nhận về nhân vật người đàn bà hàng chàiBài tập 2: Viết 1 bài luận ngắn, trình bày suy nghĩ của anh (chị) về cách đánh giá sự vật, cuộc đời, con người.Bài tập 3: Soạn bài : Thực hành về hàm ýNhóm 1,2 làm bài tập 1,2Nhóm 3,4 làm bài tập 3,4TIẾT HỌC KẾT THÚC Ở ĐÂY!XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH